Gisteren publiceerde De Nederlandsche Bank het rapport Economische Ontwikkelingen en Vooruitzichten, met daarin een groot aantal prognoses tot en met 2017. En één van de  meest schokkende prognoses was wel het volgende vooruitzicht:

Aantal werklozen (*1.000) , seizoensgecorrigeerd, januari 2003 – 2017. Bron: CBS, ILO, DNB, ECB

De grafiek toont de historische ontwikkeling van het aantal werklozen, met de prognose voor het aantal werklozen in 2016 en 2017 volgens De Nederlandsche Bank. Waaruit blijkt dat de werkloosheid in de komende jaren nauwelijks gaat dalen. Dat betekent dus structureel meer dan 600.000 werklozen  gedurende een periode van 5 jaar (2013 – 2017). Dat wordt dus de erfenis van minister Lodewijk Asscher…

Volgens DNB zijn drie oorzaken aan te wijzen voor deze blijvend hoge werkloosheid: ontwikkelingen bij overheid en zorg, het relatief bescheiden economische herstel en het toegenomen aantal werklozen. En daarover zegt DNB het volgende:

Bij de overheid en zorg neemt de geraamde werkgelegenheid niet of nauwelijks toe. Terwijl in eerdere herstelperiodes de werkgelegenheid in die sectoren juist flink steeg, wordt de werkgelegenheidsgroei nu volledig gedragen door de marktsector.

Een ander verschil met eerdere herstelperioden is de relatief bescheiden economische groei, in verhouding tot de structurele groei van de arbeidsproductiviteit. De komende jaren groeit het bbp jaarlijks met zo’n 2%. Met dit tempo kan een groot deel van de productiegroei gerealiseerd worden door een meer efficiënte en productieve inzet van bestaand personeel. In eerdere herstelperioden groeide de economie vaak met 3 tot 4% per jaar. Daardoor was er meer behoefte aan extra personeel en nam de werkgelegenheid sneller toe.
Mogelijk zijn bedrijven ook efficiënter geworden door de inzet van productievere kapitaalgoederen. Ondanks de crisis, zijn investeringen in bijvoorbeeld productiviteitsverhogende ICT apparatuur onverminderd doorgegaan.

Onderstaande grafiek laat deze ontwikkeling misschien wel heel fraai zien; de procentuele verandering van het vacaturevolume voor de beroepsgroepen Administratie en ICT:

Procentuele ontwikkeling online vacaturevolume , 52-weeks voortschrijdend volume (2008 = 0%),, 2008 – maart 2015. Bron: Jobfeed

Waar de beroepsgroep Administratie door productiviteitsverbeteringen een enorme krimp heeft laten zien in het vacaturevolume laat de beroepsgroep ICT een explosieve groei zien. En dat zijn onder meer vacatures voor functies die voor de productiviteitsverbeteringen zorgdragen. Ondertussen is de beroepsgroep ICT op basis van het vacaturevolume ook de grootste beroepsgroep in Nederland geworden. Voor de financiële crisis was dat de beroepsgroep Administratie…

En dan hebben we nog de derde oorzaak volgens DNB:

Tot slot speelt een rol dat het aantal oudere werklozen de afgelopen jaren snel is toegenomen. Inmiddels is meer dan een vijfde van de werklozen 55 jaar of ouder; tien jaar geleden was dat een tiende. Dit is voor een deel het gevolg van eerder ingezet beleid. Ouderen kunnen minder gemakkelijk met vervroegd pensioen en blijven daarom langer beschikbaar voor de arbeidsmarkt. Het grotere aantal oudere werklozen remt de daling van de werkloosheid. Oudere werkzoekenden hebben vaker moeite met het vinden van een baan. Dat komt voor een deel door een gebrek aan actuele kennis en vaardigheden, maar ook de relatief hoge loonkosten en percepties van werkgevers spelen een rol. Dat de arbeidsmarktpositie van oudere werkzoekenden zwak is, blijkt bijvoorbeeld uit het werkloosheidpercentage onder 55-plussers. Dat is sinds de piek in 2014 nauwelijks veranderd en liep begin dit jaar zelfs even op.

Om de dramatische groei van het aantal oudere werklozen nog te illustreren hierbij een overzicht van het aantal werklozen per leeftijdsgroep sinds 2003:

Aantal werklozen (* 1.000) per leeftijdsklasse,  januari 2003 – oktober 015. Bron: CBS, ILO

Ondertussen is het aantal oudere werklozen (in dit geval dus 45-plussers) het hoogst van de leeftijdsgroepen, hoewel hier bij moet worden aangetekend dat het aantal jongere werklozen relatief gezien hoger is vanwege de kleinere bandbreedte in leeftijd. Het laat onverlet dat het aantal werklozen in de hoogste leeftijdsgroei spectaculair is gegroeid. Dit is dan ook de oorzaak dat de werkloosheid onder ouderen eigenlijk niet is gedaald:

Seizoensgecorrigeerde werkloosheidspercentages 45 – 75-jarigen, januari 2003 – oktober 2015. Bron: CBS, ILO

Je zal maar een oudere werkzoekende zijn die in de sector overheid, binnen een functiegebied dat door ICT-investeringen is gemarginaliseerd op zoek is naar een baan. Zou daar het (nog te vinden) Boegbeeld ouderenwerkloosheid van Asscher een remedie voor vormen? Het lijkt me beter om daar maar niet op te rekenen…

Ten aanzien van de groei van de werkgelegenheid geeft DNB ook nog dit beeld:

De werkgelegenheid in de bouw en bij de overheid krimpt nog, terwijl de banengroei tot nu toe vrijwel volledig plaatsvindt in de zakelijke dienstverlening. Voor een groot deel betreft dit de uitzendbranche. Vertrouwensindicatoren wijzen nog niet op uitbreiding van de werkgelegenheid in de industrie.

Deze constateringen kunnen in ieder geval verklaren waarom de uitzendindex zo sterk stijgt, maar zou het fors toegenomen vacaturevolume dan vooral afkomstig zijn van de uitzendsector? Dat lijkt me weer minder vanzelfsprekend.