De ratio van het aantal werkloze werkzoekenden en het aantal nieuwe vacatures binnen een bepaalde tijdseenheid, geeft een aardige indruk van de status van een arbeidmarkt. Is het vacaturevolume (fors) groter dan het volume aan werkloze werkzoekenden dan is de arbeidsmarkt gespannen en moeten werkgevers hun uiterste best doen om werkzoekenden te verleiden bij hen te komen werken. Is daarentegen het volume aan werkzoekenden (fors) hoger dan het aantal vacatures, dan is er sprake van een ruime arbeidsmarkt en moeten werkzoekenden hun uiterste best doen om op te vallen bij potentiële werkgevers.
Het is geen verrassing dat we met een krappe arbeidsmarkt te maken hebben, maar niet zo krap als wordt beweerd:
Verandering van het aantal werkloze werkzoekenden per vacature, voortschrijdend jaargemiddelde, januari 2008 –december 2023. Werklozen volgens CBS, vacatures volgens CBS en Jobfeed (gewogen gemiddelde). Aantallen vacatures CBS geextrapoleerd voor het 4e kwartaal van 2023.
In de grafiek hierboven is de impact van de financiële crisis heel duidelijk te zien, met een kortdurende piek van meer dan 12 werkzoekenden per vacature (een zeer ruime arbeidsmarkt) en een geleidelijke afname in het aantal werklozen per vacature vanaf 2013 tot en met 2019. Daarna is er korte piek als gevolg van COVID met vervolgens een afname en daarna een stilstand van de trendlijn op een zeer laag niveau.
De ratio staat op dit moment op 1,7 (en lijkt een plateau te hebben bereikt). En dat betekent dat er 1,7 werklozen beschikbaar zijn per vacature. Dat is weliswaar aanzienlijk meer dan regelmatig in de mainstream media wordt gemeld, maar er is nog altijd een zeer krappe/overspannen arbeidsmarkt. Alleen is het niet zo dat de ratio onder de magische grens van 1,0 is gedoken; oftewel minder dan één werkloze voor iedere vacature. Een situatie die wel bij herhaling breed uitgemeten in de pers.
Als we daarbij in ogenschouw nemen dat onze beroepsbevolking in hoog tempo vergrijst en de aanwas van jongeren in de beroepsbevolking steeds meer opdroogt dan is de huidige situatie op zijn zachtst gezegd zorgwekkend. Het enige wat overblijft is ofwel de werkzaamheden naar andere landen verplaatsen, danwel arbeidskrachten uit andere landen naar Nederland te halen. Dat laatste staat op dit moment in een kwaad daglicht dus daar is misschien niet al teveel rek, hoewel ondernemers altijd creatief zullen blijven zoeken naar mogelijkheden.
Het klinkt misschien als vloeken in de kerk, maar een flinke recessie kan ons (tijdelijk) uit de brand helpen. Tenminste als we alleen kijken naar de effecten op de arbeidsmarkt en allerlei andere effecten buiten beschouwing laten. Plotsklaps is er weer keus voor werkgevers, verdwijnen snowflakes als letterlijke sneeuw voor de zon en kunnen we in ieder geval tijdelijk onze neus ophalen voor buitenlandse arbeidskrachten. Zelfs de woningmarkt zal er (een beetje) van opknappen.
Verantwoording
Het CBS rapporteert het aantal ontstane vacatures voor alle economische activiteiten per kwartaal. Voor het derde kwartaal van 2023 ontstonden er volgens het CBS 351.000 vacatures, oftewel gemiddeld zo´n 117.000 vacatures per maand. Op basis van het gemiddelde per jaar, komen we uit op grofweg 120.00 per maand, fundamenteel lager dan de aantallen nieuwe online vacatures die Jobfeed (Textkernel) op maandbasis rapporteert.
CBS rapporteert het volume aan vacatures per kwartaal, het aantal werkloze werkzoekenden wordt per maand gerapporteert door UWV.
Jobfeed rapporteert dagelijks veranderingen in het online vacaturevolume.
De aantallen vacatures van CBS en Jobfeed liggen ver uit elkaar, waarbij de schattingen van CBS de werkelijke situatie lijken te onderschatten. De aantallen van Jobfeed lijken daarentegen te hoog (de stijging van het volume aan online vacatures na de financiële crisis ligt ver boven dat van andere indicatoren (uitzendindex, #faillissementen, werkloosheid), mogelijk door het in onvoldoende mate herkennen van doublures. De aantallen van CS en Jobfeed zijn om deze reden samen genomen en gemiddeld..