Een unieke ontwikkeling: Europa is trendsetter geworden. Dat wil zeggen: voor zover het om neerwaartse arbeidsmarkttrend gaat. De vier mondiale HR-dienstverleners zien hun omzetten het sterkst slinken op het vasteland van Europa, dat met deze instorting voor het eerst vooruitloopt op Amerika. En dus kunnen Amerikanen ineens voor hun eigen marktvoorspellingen naar de Europese ontwikkeling kijken. Dat blijkt uit deze grafiek.
Gemiddelde omzetgroei Grote Vier in Europa en Noord-Amerika 2008 – Q3-’12 (in procenten, yoy). NB.Cijfers Europa inclusief Verenigd Koninkrijk en Ierland, cijfers Noord-Amerika betreffen Manpower VS, Kelly Services VS.
De grafiek is niet alleen een breuk van de harde wet in de varkenscyclus van de vraag naar arbeid – namelijk dat Amerika altijd op de rest van de wereld voorloopt, zowel in crisis als in herstel – maar bewijst ook het gelijk van Randstad-CEO Ben Noteboom. Die noemde 2012 afgelopen zomer al het jaar van de ‘atypische cyclus’: ‘Nét toen de marges normaal gesproken zouden moeten stijgen, brak de Eurocrisis uit.’
Konjunkturfurcht
En daardoor stortte de hele Europese vraag naar flexarbeid in. Overal in Europa? Zelfs in Duitsland. Dat onderstreepte Noteboom vorige week nog in het Duitse zakenblad Wirtschaftswoche. In dat blad antwoordde hij op de vraag hoe zwaar de invloed zal zijn van de nieuwe tariefafspraken voor Duitse flexwerkers:
Hinzu kommt die Veränderung des wirtschaftlichen Klimas. Ich persönlich fürchte die konjunkturelle Entwicklung weitaus mehr als die Folgen der neuen Tarifverträge.
De Duitse conjunctuurontwikkeling voorspelt weinig goeds. De Duitse uitzendmarkt – totnogtoe het paradepaard van het Europese herstel van de klappen van de crisis – krimpt sinds dit jaar en past dus keurig in het continentale patroon.
Spread omzetgroei Noord-Amerika -/- Europa (in procentpunten)
Eiland Europa?
Maar wat doet de rest van de wereldeconomie? Kan de rest van de wereld de Europese misère negeren en zijn normale cyclus hervatten, zoals bovenstaande grafiek lijkt te suggereren? Afgelopen zomer antwoordde Noteboom op de vraag of Europa een uitzondering is in een verder normale cyclus:
‘Europa is geen eiland. De Verenigde Staten volgen een normale cyclus, maar er is te veel onderlinge afhankelijkheid tussen alle markten om te stellen dat de crisis zich tot Europa beperkt.’
De spanning tussen een normale Amerikaanse cyclus en het meegetrokken worden in een door Brussel aangevoerde mondiale tweede dip, is niet alleen in dit citaat voelbaar. Ook in de laatste kwartaalcijfers van Manpower (een krimp van 8% in de Verenigde Staten) valt te merken dat de Amerikaanse markt ineens van trendsettend trendvolgend is geworden. Europa trekt Amerika mee de recessie in en daar kan de ‘agressive selling of our value’ zoals Manpower-CEO Jeff Joerres de meest recente prestatie van zijn bedrijf betitelde, weinig aan doen.