De combinatie van het recent uitgebrachte rapport van het CPB, de slechte economische vooruitzichten voor 2012 en een regenachtige zaterdagochtend zorgden ervoor dat mijn gedachten afdwaalden naar de consequenties voor uitzenders, werving- en selectiebureaus, detacheerders en ZZP’ers van het naderende onheil.

Het rapport van het CPB (getiteld: Werkloosheid en de Grote Recessie) is bedoeld om duidelijk te maken waaarom dit instituut zulke de ontwikkeling van de werkloosheid zo slecht heeft ingeschat gedurende de afgelopen paar jaar. Maar daarmee geeft het CPB ook een inzicht naar de gezondheid van de arbeidsmarkt en de mogelijke impact op die markt van een recessie op korte termijn. En die impact kan weleens zeer groot te worden.

Eerst even een korte herhaling van hetgeen ik ruim een week geleden naar aanleiding van het CPB rapport schreef:

In Nederland is het met die Grote Recessie wel meegevallen, althans met het effect daarvan op de arbeidsmarkt. En voor dat unieke verschil tussen de (scherpe) daling van het BBP en de (zeer beperkte) stijging van de werkeloosheid heeft het CPB een bijzonder plausibele verklaring; een perfect storm van een vijftal factoren die elkaar in positieve zin versterkten. Met als gevolg een zeer beperkte stijging van de werkloosheid.

Die vijf factoren zijn de volgende:

1. Bedrijven waren tijdens de crisis minder pessimistisch dan de realiteit rechtvaardigde
2. Geschikt personeel was soms al jaren lastig te vinden
3. Door de bank genomen stond het Nederlandse bedrijfsleven er financieel goed voor
4. Bedrijven slaagden er in de loonkosten enigszins te beperken
5. De fiscus bood bedrijven de gelegenheid investeringen versneld af te schrijven

 

De combinatie van deze vijf factoren zorgden ervoor dat bedrijven meer mensen in dienst konden houden dan gezien het productieniveau noodzakelijk (of zelfs wenselijk) was. Met als gevolg een slechts beperkt stijgende werkloosheid tegen de achtergrond van een enorme dip in het BBP.

De consensus is ondertussen dat we al in een recessie zitten of daar binnen afzienbare tijd in terecht gaan komen. Een snelle opeenvolging van recessies is een zeer ongezonde ontwikkeling voor het bedrijfsleven en daarmee voor de werkgelegenheid. Want als we de vijf factoren van het CPB nogmaals tegen het licht houden, is er dit keer niet langer sprake van een gunstige situatie:

1. Bedrijven zijn niet meer mild pessimistisch. Het vertrouwen in een scenario van economische groei is bijzonder laag te noemen
2. Geschikt personeel in bepaalde beroepsgroepen blijft onverminderd lastig om te vinden
3. De financiele positie van het Nederlandse bedrijfsleven is er als gevolg van de financiele crisis niet op vooruit gegaan
4. Het lijkt niet waarschijnlijk dat loonkosten nog verder kunnen worden beperkt zonder ontslagen
5. Nu investeringen versneld zijn afgeschreven is deze mogelijkheid niet langer aanwezig.

Bedrijven hebben op dit moment dus een veel minder goede uitgangspositie dan bij het uitbreken van de financiele crisis. Waardoor de mogelijkheid om personeel te ‘hamsteren’ een stuk kleiner is geworden. Waarmee de kans dat in de komende recessie wel personeel moet worden ontslagen een stuk groter is geworden.

Impact voor intermediairs en ZZP’ers?
Dit vooruitzicht is met name verontrustend voor de intermediaire wereld en ZZP’ers. Hoewel de impact van een recessie weleens zeer verschillend kan ingrijpen. Met name als bedrijven hun personeelsbestand danig gaan inkrimpen. Want dan kunnen er voor sommige partijen zelfs kansen ontstaan.

Werving- en selectiebureaus behoren naar mijn idee niet tot de categorie die een nieuwe recessie redelijk het hoofd kunnen bieden. Zij gaan waarschijnlijk de grootste klappen opvangen van alle soorten intermediairs. De vraag naar (kostbare) bemiddeling door een werving- en selectiebureau zal ongetwijfeld scherp inzakken. Zeker als bedrijven ook de vervangingsvraag gaan terugschroeven. Waarmee een opengevallen functie eenvoudigweg niet wordt ingevuld door een nieuwe, vaste medewerker.

Maar dat laatste biedt waarschijnlijk wel kansen voor uitzenders en ZZP’ers. De piek- en ziekproblematiek zal voor bedrijven aanleiding zijn om flexibele arbeid in te huren; uitsluitend voor korte periodes waarin dit echt nodig is. En dat betekent dat uitzenders en ZZP’ers weleens minder pijn hoeven te gaan lijden dan ze mogelijk in eerste instantie zouden verwachten, mede op basis van de vorige recessie.

Mogelijk dat detacheerders hier ook een graantje van kunnen meepikken, maar deze bedrijven hebben niet zelden een tariefstelling die (fors) boven ZZP’ers met een vergelijkbare kennis en ervaring ligt . En iedere medewerker die een detacheerder ontslaat is per direct een mogelijk concurrent. Met een lager tarief…

Het zou me dan ook niet verbazen als (gespecialiseerde) uitzenders en ZZP’ers in een komende recessie het minder zwaar gaan krijgen dan ze op dit moment misschien vrezen. Tegelijkertijd gaan werving- en selectiebureaus naar alle waarschijnlijkheid een bijzonder slechte tijd tegemoet. Detacheerders bungelen er mogelijkerwijs een beetje tussenin.

Slotopmerking
Deze bespiegelingen over een mogelijke toekomst voor intermediairs en ZZP’ers in het licht van een nieuwe recessie zijn niet meer dan dat, bespiegelingen. Een poging om op basis van het verleden een blik op de toekomst te werpen. Gewoon, omdat het kan.