Vandaag de tweede in de reeks evaluaties van mijn voorspellingen voor 2013. Enkele dagen geleden heb ik de eerste in de reeks evaluaties gepubliceerd, over de economie. En het bleek een fatsoenlijke set aan voorspellingen te zijn. One down, four to go.
Dit keer de evaluatie van mijn voorspellingen over de arbeidsmarkt. In volgende afleveringen ga ik in op miin voorspellingen over social media, mobiel Internet en big data & analytics. Wat een feest…
Het thema arbeidsmarkt heb ik, net als ieder thema, volgens een vaste structuur beschreven:
Ieder thema wordt eerst op hoofdlijn omschreven (huidge stand en verwachte ontwikkelingen) om vervolgens in te gaan op de impact op de verschillende stakeholders binnen online recruitmentland: corporates, intermediairs (W&S bureaus, detacheerders, uitzenders), service providers (vacaturesites, professionele netwerken, corporate referral toepassingen, etc.), technology providers (ATS’en, matching engines, multiposters en veel, veel meer) en last but not least: de werkzoeker.
In deze terugblik kijk ik dus naar de kwaliteit van mijn voorspellingen ten aanzien van verwachte ontwikkelingen en de impact op de verschillende steakholders
Dit waren de verwacht ontwikkelingen van de arbeidsmarkt die ik vorig jaar beschreef tegen een achtergrond van positieve geluiden:
In 2013 en volgende jaren is een structureel hoge werkloosheid te verwachten als gevolg van de te verwachte slechte tot zeer slechte economische omstandigheden. […] Daarnaast zullen salarissen in toenemende mate onder druk komen te staan voor beroepsgroepen zonder structurele krapte.
Ten aanzien van baanzekerheid:
Een onzekere toekomst zorgt ervoor dat werkgevers op zoek zullen gaan naar allerlei vormen van flexibiliteit in arbeidsovereenkomsten. Baanzekerheid is een illusie; een vaste baan een bijna gedateerd begrip. Een groeiend deel van de beroepsbevolking zal via een of andere vorm van flexibiliteit worden ingehuurd. Een uitstekende ontwikkeling om de marktwerking ook daadwerkelijk te laten werken. […] De steeds grote flexibele schil zal het new normal worden van onze arbeidsmarkt.
Ten aanzien van de werkloosheid:
De werkloosheid in Nederland zal in 2013 en komende jaren verder oplopen. Of de grens van 7% nog in 2012 of pas in 2013 zal worden doorbroken is nauwelijks interessant; in 2013 groeit de werkloosheid gestaag door naar ver boven de 7% om vervolgens naar alle waarschijnlijkheid ook de 8%-grens te gaan doorbreken. De trend voor komende jaren is er eentje van min of meer onafgebroken stijging.
Op het moment van het schrijven van de voorspelling stond de werkloosheid op bijna 7%, de werkloosheid was in de 12 voorgaande maanden met iets meer dan 1% gegroeid. Dat de grens van 8% al in maart 2013 zou worden doobroken was vrijwel onvoorstelbaar, maar het is ondertussen natuurlijk wel gebeurt. En hoewel we op dit moment een beperkt daling van de werkloosheid meemaken is het zeer de vraag of deze houdbaar zal zijn. Maar dat is onderwerp voor de voorspelling voor 2014.
Ten aanzien van de werkloosheid onder jongeren en ouderen:
Vanzelfsprekend zal hierbij de werkloosheid onder jongeren en ouderen relatief gezien sterker stijgen, waarbij tevens het niveau van de opleiding een belangrijke factor speelt. Hoe lager de opleiding, des te hoger de kans op werkloosheid in komende jaren. Hoewel ook een toenemend aantal werknemers met een middelbare opleiding dreigt werkloos te worden is hier naar alle waarschijnlijk een grote kans op verdringing; mede ingegeven door de kortere WW en strengere eisen aan het vinden van ‘passend’ werk. Waardoor met name het lager opgeleide deel van de beroepsbevolking in komende jaren het kind van de rekening zal worden.
De werkloosheid onder jongeren is sterk gegroeid, waarbij jongeren met een lage opleiding aanzienlijk minder kansen op de arbeidsmarkt hebben gekregen. De werkloosheid onder ouderen is procentueel gezien nog veel sterker gegroeid, hier is het niveau van opleiding echter veel minder een factor.
Ten aanzien van krapte:
Tegelijkertijd zal de arbeidsmarkt zeer krap worden als het om technisch personeel gaat. Heb je een beta-opleiding gevolgd dan zit je in de komende jaren op fluweel. Waarbij het fluweel steeds dikker wordt naarmate het opleidingsniveau hoger is. Heb je daarentegen een pretstudie gedaan dan wachten bijzonder magere jaren, ongeacht de hoogte van de studie. In ieder geval zal er geen carriere in het verlengde van de studie hoeven te worden verwacht.
De zoektocht naar beta-klanten is onverminderd intens gebleven en op sommige vakgebieden alleen maar intenser geworden.
Op basis van deze voorspellingen ben ik bijzonder tevreden. En ik vraag me af in hoeverre ik een dergelijk resultaat ooit nog zal gaan evenaren. Onwaarschijnlijk…
De impact van deze in het algemeen ongustige arbeidsmarkt op intermediairs heb ik als volgt beschreven:
Intermediairs die zich hebben gespecialiseerd binnen beroepsgroepen waar structurele schaarste heerst, zijn spekkopers.
Uitzenders die zich primair richten op werk waar nauwelijks tot geen opleiding nodig is dienen het proces maximaal te industrialiseren. Maximale kostenefficientie in combinatie met schaalgrootte maakt dat er een overlevingskans bestaat. Werkgevers zullen echter jaar op jaar de kosten voor deze dienstverlening naar beneden bij proberen te stellen.
Kostenoptimalisatie onder uitzenders is ondertussen al tot kunst verheven; er kan niet veel meer uit het proces worden geknepen zonder het proces zelf de nek om te draaien. Zonder nieuwe business concepten is er weinig hoop en innovatie is bepaald niet een kwaliteit die uitzenders zichzelf mogen toedichten.
Outplacementbureau’s kunnen de deuren het beste sluiten. Hun dienst is een luxeproduct geworden waar geen bedrijf nog gebruik van zal kunnen maken. Ook hier geldt dat een nieuw business model de enige manier zal zijn om een kans te maken op een toekomst. Maar die kans is uitzonderlijk klein.
Als de ontwikkeling van het aantal faillissementen onder arbeidsbemiddelaars enige indicatie is, dan is 2013 een bijzonder zwaar jaar gebleken. De grote uitzenders hebben wederom massaal ingekrompen en lijken niet meer dan een schim van zichzelf. Werving & selectiebureaus gaan ten onder of weten nog net de neus boven water te houden en van outplacementbureau’s heb ik het hele jaar al helemaal niets meer gehoord.
En over de situatie voor werkzoekers:
Hoger opgeleid in een technische richting? Het leven lacht je toe. Geen hogere opleiding en/of gespecialiseerd in een (financieel-)administratieve richting? Er wacht een toekomst vol uitdagingen. En dat laatste is nog buitengewoon sympathiek gesteld. In een ruime tot zeer ruime arbeidsmarkt wordt aanzienlijk meer van de werkzoeker gevraagd dan je menselijkerwijs zou wensen; in een bijzonder krappe arbeidsmarkt kan de veelvuldig nagejaagde kandidaat nog altijd flinke eisen stellen. Een volstrekt schizofrene situatie die zich in de komende jaren zal voortzetten. Waarbij wel moet worden bedacht dat die krappe arbeidsmarkt maar echt voor een happy few zal bestaan.
De zelfvervullingscrap die de jongste generatie van onze beroepsbevolking najaagt kan voorlopig in de koelkast. Sterker nog, gooi het maar in de diepvries; want tegen de tijd dat de luxe weer bestaat om daar aan te gaan denken is het in de koelkast een grote schimmelbende geworden. Betekenisvol werk, maatschappelijk verantwoord ondernemen en andere idealen uit de hoogste schijf van Maslow’s behoeftehierarchie zijn voorlopig geen issue. Een inkomen om de maandelijkse lasten te betalen is ineens een stuk belangrijker geworden. En van een HBO opleiding treehugging gaat de kachel niet laten branden…
Hebben we nog meer dan een handvol zelfvervullers rondlopen?
Conclusie
Het is ongepast om vrolijk te zijn in sombere tijden, maar ik ben toch wel in mijn sas met het resultaat van deze terugblik. Hoewel ik anderszijds zou willen dat ik volledig ongelijk had gehad met mijn weinig hoopvolle verwachtingen. Maar goed, realisme is nog altijd een schaars goed aangezien de lemmingen liever een volledig ongefundeerd maar positief klinkend verhaal wensen te geloven. Ook al worden ze daarin bij herhaling teleurgesteld.
De volgende keer kijk ik terug op de kwaliteit van mijn voorspellingen ten aanzien van social media. Geen idee wat ik daarover een jaar geleden allemaal heb gezegd…