Ik begin deze blog post met een verwijzing naar een artikel, geschreven door C.B.  Frey en M.A. Osborne (onderzoekers aan de universiteit va Oxford) en gepubliceerd in The Economist medio september 2013, met als titel: The future of employment: How susceptible are jobs to computerisation?. Hun conclusie:

47 percent of total US employment is in the high risk category, meaning that associated occupations are potentially automatable over some unspecified number of years, perhaps a decade or two

Dat hakte er toendertijd fors in, maar met het verstrijken der jaren daalde het stof neer op deze voorspellingen, al was het alleen al omdat de actualiteit altijd belangrijker wordt gevonden dan fundamenteel onderzoek. En omdat “grote” namen water op het vuur probeerden te gooien, met twee voorbeelden:

De huiseconoom van het Financieele Dagblad, Matthijs Bouman, komt met een relativerend artikel waarin hij de geringe penetratie van industriële robots in Nederland als uitgangspunt neemt voor zijn hypothese dat de soep waarschijnlijk niet zo heet gegeten wordt. Helaas vergeet Bouman daarbij te vermelden dat Frey & Osborne het ook over de effecten van machine learning en robotisering hebben, niet slechts over industriële robotisering. Eén blik op de call center sector leert ons dat de toegenomen automatisering tot een sterke reductie van banen heeft geleid en dat ontwikkelingen op dit terrein nog meer creative destruction van banen in petto heeft. Voor een diensteneconomie als Nederland zijn het juist de IT ontwikkelingen die niets met (industriële) robots te maken hebben waar de grootste impact van te verwachten valt.

Het artikel van Frey & Osborne heeft Lodewijk Asscher ongetwijfeld geïnspireerd tot een congres waarin hij de voordelen van robotisering bezong. Met van zijn kant tegelijkertijd de ontbindende voorwaarde dat er een eerlijke verdeling van de daaruit resulterende welvaart dient worden gegarandeerd. Hoe dat moet worden gerealiseerd terwijl tegelijkertijd de werkgelegenheid drastisch terugloopt liet Asscher echter onbesproken. En hoe hij een massaal verlies van banen kan rijmen met zijn belofte van februari dit jaar is helemaal onvoorstelbaar:

Ik zie het als mijn opdracht als minister van Werkgelegenheid om met een Plan van de Arbeid te komen zodat we ook in de toekomst blijven staan voor het ideaal van volledige werkgelegenheid

Natuurlijk… Misschien is het kiezen van een realistische opdracht een stuk productiever voor Nederland…

Ondertussen is Asscher een footnote in de politieke geschiedenis en ik maak mij sterk dat Bouwman zijn artikel uit 2014 liever zal willen vergeten. Waarom? Omdat nog geen 10 jaar na het artikel van Frey & Osborne we een probleem hebben als het over het via automatisering saneren van de beroepsbevolking gaat.

En dat probleem heeft een naam: OpenAI. Wie? OPENAI, oftewel het bedrijf dat, onder meer, ChatGPT levert. En waar enkele dagen geleden een nieuwe versie van is gelanceerd, op basis van GPT-4. Angstig omnipotente software waarvan we op dit moment de zegeningen en tekortkomingen van aan het ontdekken zijn. Maar waarvan nu al overduidelijk is dat het software is die onze productiviteit sterk kan verbeteren. En dat is slecht nieuws voor onze diensteneconomie want het is met name de dienstenkant van onze economie die geraakt gaat worden door ChatGPT.

Mijn favoriete bankier, Han Mesters, liet vandaag onderstaand staatje zien in zijn LinkedIn timeline:

De vraag is welke 20 beroepen door GPT-4 geëlimineerd gaan worden (hoewel replace vriendelijk klinkt is de betekenis exact hetzelfde). En de beroepen zijn inderdaad alleen maar dienstenberoepen. Ik weet niet of er een sortering van beroepen is op basis van de procentuele kans op eliminatie, maar op zich is dat nog niet eens belangrijk, aangezien de werkelijkheid toch altijd anders zal zijn.

Er is een vervelend aspect aan deze lijst en die staat op nummer 20: Recruiter. Nu zijn we altijd geneigd om het onheil bij anderen te verwachten, maar we moeten er misschien serieus rekening mee houden dat er een probleem is in recruitmentland. En het raakt me ook persoonlijk aangezien één van mijn dochters als recruiter werkzaam is. Dus ik zal die GTP-4 eens een lesje moeten gaan leren. Maar hoe? Ik kan natuurlijk wijzen op de hilarisch slechte wijze waarop AI handen en voeten van mensen tekent. Maar daarin lijkt ondertussen ook een grote verbetering te zijn gerealiseerd. En hoe relevant is het tekenen van handen en voeten als we het over de beroepsbevolking hebben? Ik heb dus een probleem, of kan ik via ChatGPT vragen om de killswitch over te halen?

Op basis van het werk van Frey & Osborne heeft de NPR een geinig interactief tooltje gemaakt die voor bepaalde beroepen de uitstervingskans berekent. Ik laat er random een aantal van zien:

Bovenstaande beroepen staan ook in het lijstje van de 20 beroepen die GPT-4 benoemd als binnenkort uitgestorven, met uitzondering van Computer Programmers. Op basis van berichten lijkt ChatGPT namelijk ook een meer dan behoorlijke softeware developer, maar dan zonder de hinderlijke eigenschappen. En daarmee lijkt me de uitstervingskans van 48,1% wat aan de lage kant. Maar de tijd zal het leren.

Ook de kans voor vertalers van slechts 38,4% lijkt me extreem laag, maar ter verdediging, ten tijde van het maken van dit tooltje was ChatGPT nog non-existent, en de kwaliteit van de vertalingen van AI laten een vertaalbureau de hielen zien. En dat dan nog eens voor een fractie van de kosten. Call-center diensten, administratieve beroepen en juridische beroepen staan voor een kaalslag, om uiteenlopende redenen.

Frey en Osborne moet maar weer eens herlezen worden, of misschien de samenvatting van hun artikel, via ChatGPT. Want hun apocalyptische toekomstbeeld is misschien nog eens niet donker genoeg, en daar moeten we ons toch wel op voorbereiden. Gaan we een toekomst in met nieuwe kansen (prompt engineer) of met minder behoefte aan menselijke capaciteit? Creative destruction is dit keer misschien uitsluitend of vooral destruction. Een basisinkomen lonkt?

Nog een fijne dag!