In maart van 2023 heb ik betoogd dat ik de Jubel-/misère-index*, de kwartaalaflevering over de polsslag van het land op basis van een fors aantal economische reeksen, voortaan zonder het vacaturevolume ga berekenen. En dit blijft nog altijd de situatie; het vacaturevolume is nog altijd een extreme outlier als het om de diverse economische indicatoren gaat.
De jubelindex is een indicatie van de gezondheid van de Nederlandse consument/werknemer op basis van maar liefst acht cijferreeksen*. En dat ziet er zo uit:
Jubel-/misère-index, (2008 = 0%), januari 2008 – december 2023 (zonder vacaturevolume)
We leven sinds Q2 van 2017 onder het regime van de Jubelindex, al zal vrijwel geen Nederlander het idee hebben dat het sindsdien hem/haar/x beter beter is vergaan. Het tijdperk Rutte is mistroostig gestart en komt mistroostig ten einde, zonder ook maar enig moment de indruk te hebben gewekt dat er licht aan de einder te zien was. Een lange en droefmakende periode voor een immer onwaarachtig en steeds onwaarachtiger lachende premier. Maar we zijn hier niet om de politiek te bespreken, het gaat om de stand van onze economie.
Het gejubel klinkt steeds zachter als we naar de grafiek kijken, maar de volumeknop wordt wel langzaam naar beneden gedraaid. Maar het is nog altijd een grote afstand tot de nullijn dus er moet toch iets zijn waar we over kunnen jubelen? De jubelindex daalt van 6,9 in Q3 2023 naar 6,5 in Q4 2023. En dat is best een ferme daling. Hopelijk brengt het nieuwe jaar nieuwe impulsen.
Aangezien de jubel-index uit maar liefst acht cijferreeksen is samengesteld, is het goed om ook even stil te staan bij de onderliggende cijfertjes die gezamenlijk tot bovenstaande grafiek leiden.En dat doen we in twee categorieën; de consumentenmarkt en de arbeidsmarkt.
Consumentenmarkt
De ontwikkeling van de cijferreeksen van de Nederlandse consumentenmarkt ziet er als volgt uit:
Consumentenmarkt: procentuele verandering , 12-maands voortschrijdend maandgemiddelde, (2008 = 0%), januari 2008 – december 2023
De gezondheid van de Nederlandse consumentenmarkt is gebaseerd op:
de prijsontwikkeling van bestaande koopwoningen (Kadaster),
het aantal verkochte woningen (Kadaster),
het aantal verkochte nieuwe auto’s (ACEA),
de index voor retail non-food (CBS).
De prijsontwikkeling van de woningmarkt laat zien dat zich een subtiel hockeystickje toont aan het einde van de trendlijn. Dat suggereert dat we het laagste punt achter ons hebben gelaten en weer naar boven mogen kijken. Arme huidige koopwoningzoekers…
De trendlijn voor het aantal verkochte woningen is exact op de nullijn (+0,0%) uitgekomen. En daarmee zijn we weer terug waar we in 2008 mee begonnen, waarmee de markt bepaald niet in elkaar is gezakt maar meer dan gezond is. Alleen niet meer zo extreem gezond als een aantal jaar geleden.
De autosector beweegt zich niet lannger gestaag opwaarts en gaat, althans voorlopig , de –20% grens niet bereiken. Waarmee meteen scherp duidelijk is dat we er wat betreft de nieuwe autoverkopen nog lang niet zijn. Overigens is dit in een groot aantal Europese landen niet veel beter, dus de pijn is geen Nederlands probleem.
En dan is er de retail non-food. Dit is de minst dynamische trendlijn van de vier trendlijnen in deze categorie. Maar wel een trendlijn die alweer enige tijd in de plus acteert. En dat is gezien de aanslag door online retail toch wel een heel grote verdienste!
Alles bij elkaar hebben we een grafiek met twee trendlijnen in de plus (prijs koopwoningen, retail non-food), één op nul (aantal verkochte koopwoningen) en één in de min (auto’s). De gezamenlijke trendlijnen laten voor juni 2023 een score van +7,9% zien, een daling met 0,4% vergeleken met Q3 2023. Het is stevige plus en dat is in deze tijd altijd iets om blij over te zijn.
Arbeidsmarkt
De ontwikkeling van de cijferreeksen van de Nederlandse arbeidsmarkt zien er als volgt uit:
Arbeidsmarkt: procentuele verandering, 12-maands voortschrijdend maandgemiddelde (2008 = 0%), januari 2008 – december 2023
De gezondheid van de Nederlandse arbeidsmarkt is gebaseerd op een vijftal cijferreeksen:
het aantal vacatures (van het CBS en van Jobfeed (Textkernel)),het aantal faillissementen (Faillissementen.com),
de uitzendindex (ABU),
de werkloosheid (CBS).
De trendlijn van het vacaturevolume wordt hierboven gepresenteerd maar de trendlijn doet niet langer mee in de berekening van de Jubelindex. Uit bovenstaande grafiek is ook meteen duidelijk waarom dit is gedaan. Deze trendlijn lijkt volledig losgejubeld van de werkelijkheid; hetzij door nog niet-onderkende activiteiten van marktpartijen of door een onvoldoende filtering van het bruto vacaturevolume door Textkernel/Jobfeed. Desondanks kan de trendlijn nog wel interessante informatie bevatten, indien we er vanuit gaan dat de eventuele oorzaken niet significant in omvang veranderen in de loop van de tijd. De trendlijn laat na een periode van geleidelijke daling weer een stijging zien.
De trendlijn voor faillissementen is alweer geruime tijd aan het dalen. Op zich is het aantal faillissementen op dit moment in duidelijk betere staat in vergelijking met het nulpunt in 2008. Een plus voor faillissementen betekent tenslotte minder faillissementen dan in 2008. Het gaat dus goed met de Nederlandse bedrijfsleven, maar de trend is wel in de verkeerde richting.
De uitzendindex vertoon ondertussen alweer geruime tijd een neergaande lijn. Een treurige zaak en voor uitzend-watchers ook een belangrijk signaal van een mogelijke omslag in de economie. De uitzendindex loopt gebruikelijk een aantal maanden voor op negatieve signalen bij de andere trendlijnen en is dus een belangrijke indicator. Hierbij is het misschien goed om op te merken dat vooral administratief uitzenden grote klappen krijgt en zelf slechter presteert dan tijdens de financiële crisis. Voor meer detail, zie ABU: eindejaarsfeestje!
De trendlijn van de werkloosheid beweegt zich alweer geruime tijd boven de nullijn van 2008 en dat is zonder meer een gunstige ontwikkeling. De winst is nog fragiel en het signaal van de uitzendindex kan weleens richtinggevend zijn voor de werkloosheidsindex. En hoewel de winst niet zo groot is zijn de gevolgen voor de BV Nederland niet bepaald voordelig; namelijk een schrijnend gebrek aan passende arbeidscapaciteit. En dat laat zich binnen steeds meer sectoren zien. Zowel aan handjes als hersentjes is een schromelijk tekort.
Alles bij elkaar hebben we een grafiek met twee trendlijnen in de plus (faillissementen en werkloosheid) en één in de min (uitzenden). De gezamenlijke trendlijnen laten voor juni 2023 een score van +5,1% zien, een daling met 0,3% vergeleken met Q3 2023.
*De Jubel-/misère-index is een indicatie van de gezondheid van de Nederlandse consument en de Nederlandse werknemer op basis van de volgende cijferreeksen:
- de prijsontwikkeling van bestaande koopwoningen (Kadaster),
- het aantal verkochte woningen (Kadaster),
- het aantal verkochte nieuwe auto’s (ACEA),
- de index voor retail non-food (CBS),
- het aantal vacatures van het CBS,
het aantal vacatures van Jobfeed (CBS/Textkernel),- het aantal faillissementen (Faillissementen.com),
- de uitzendindex (ABU),
- de werkloosheid (CBS).