Wat drijft de man in driedeliggrijs, die zeker en vast in de top van het bedrijf terecht wil komen? Dat vraagt Katrijn de Ronde zich af. En ik ook.

De Ronde: “zoals de topman voor zijn gezin zorgt, zo bestuurt hij ook het bedrijf. Het lijkt niet langer het bedrijf dat successen behaalt en mooie cijfers laat zien. Nee, succes en falen liggen volgens velen in de hand van de topman. Dat wekt nieuwsgierigheid naar de mens achter de topman.” Juist.
 

Een topman heeft grote invloed op het bedrijf dat hij leidt. Dat is niet aleen mijn mening. Het blijkt uit onderzoek. Zo besloten drie Amerikaanse hoogleraren financiële economie die invloed te onderzoeken door te kijken wat er gebeurde met een bedrijf waarvan de topman een sterfgeval in de familie meemaakte. Ze ontdekten dat de rentabiliteit na een sterfgeval sterk omlaag ging (7 procent bij het overlijden van een ouder, 20 procent bij een kind). Deze scijnbaar ongenaakbare meneren worden in hun werk dus beïnvloed door hun privéleven.

Een topman heeft niet alleen veel invloed op het bedrijf, maar ook op zijn werknemers. Volgens onderzoeksbureau Motivaction bepaalt de Nederlandse baasfiguur zelfs voor een belangrijk deel het werkplezier van de werknemer. Het bureau, dat het onderzoek uitvoerde voor uitzendbureau Content, ontdekte dat – na het salaris – de belangrijkste reden om vertrek te overwegen ontevredenheid over de leidinggevende is. Verder blijkt dat werknemers behoefte hebben aan waardering van hun leidinggevende.

Dat is nieuw. Oude bazen strooiden niet zo met complimentjes. Kenmerken van de oude leider: charismatisch, fysiek sterk en zeer overtuigd van hun eigen gelijk. Maar ook onbenaderbaar en waanzinnig arrogant. De oude leider is definitief uit (daarom de toevoeging ‘oud’). De leider nieuwe stijl kent zijn zwakheden en is niet verslaafd aan succes. Zijn motto is 
’practice what you preace’, hij gaat informeel met zijn personeel om, ook al zijn het niet allemaal kloontjes van de beste man zelf.

Een baas mag niet langer dan twee kabinetten aanblijven (met uitzondering van Balkenende 1, 2 en 3). Daarna is de uitdaging ervan af en gaat de CEO zich vervelen. Nodeloze reorganisaties initiëren. Gewoon, om iets te doen te hebben. Jeroen Smit: ‘Het gevaar bestaat dat hij door het succes gaat geloven in zijn eigen gelijk.’

Managementgoeroe en hoogleraar leiderschap Manfred Kets de Vries heeft zich als psychoanalyticus gespecialiseerd in topmannen. Aan de meesten zit een steekje los, betoogt hij. Ze zijn hebzuchtig. Ze vertonen narcistisch gedrag: dominant en ambitieus maar tegelijkertijd op zoek naar erkenning en bevestiging.

Of ik zo’n rijke meneer wil? Zeker niet. Geef mij maar een straatarme muzikant om mijn kerst mee door te brengen. Waarschijnlijk fijner dan zo’n vent die de hele tijd met zijn blackberry aan het spelen is tijdens een familiemaal.