Angst is een slechte raadgever. Een angstige raad van bestuur ook. Op NRC.nl een artikel over Werk.nl en wat er fout ging. De angstcultuur, de versnipperde verantwoordelijkheden, het gebrek aan professionaliteit, het speelde allemaal een rol, dat wisten we. Wat we nog niet kenden zijn concrete voorbeelden van hoe de raad van bestuur UWV van de wal in de sloot helpt.

Probleem
IBM en Logica verdienen miljoenen met Werk.nl. Met ouderwets prutswerk, waarbij ontelbare(!) consultants te lang uitgestelde updates handmatig doorvoeren zonder resultaatverplichting. Niet meer van deze tijd, zo was de raad van bestuur keer op keer op het hart gedrukt. Dat Werk.nl om zou gaan lazeren was lange tijd bekend bij, in ieder geval, José Lazeroms.

Oplossing
Stoppen dan maar met IBM? Dat kan alleen als je een alternatief hebt. Het bedrijf Schuberg Philips bouwde dat op een achternamiddag. UWV was overtuigd. De oplossing was voorhanden. En toen begon het gepruts.

Samenwerken
UWV wilde direct met Schuberg van start. Aanbesteden, daar hadden ze geen zin in. Waarom zou je? IBM kreeg de opdracht om Schuberg als onderaannemer in te zetten. IBM noch Schuberg wilde dit. Begrijpelijk, het is een recept voor angst, versnipperde verantwoordelijkheden en behoud van gebrek aan professionaliteit. In de publieke sector kan het nodig zijn om organisaties te dwingen samen te werken. Bij private organisaties is het zelden een goed idee. Zij hebben immers niet de overheid als gezamenlijke eindbaas.

Pijn
IBM wilde Schuberg wel als onderaannemer, maar alleen als ze omzetgarantie zouden krijgen en als de mogelijkheid tot tussentijdse opzegging uit het contract gehaald zou worden. Een beetje zoals de Amsterdamse taxi centrale Über wel als onderaannemer zou willen. Het gevolg was te voorspellen. Schuberg had na een tijdje geen zin meer en IBM hoeft niet meer te vrezen voor opzegging van het contract.

Oorzaak
Een ander voorbeeld in het artikel van NRC wijst ons in de richting van de oorzaak van al dit falen. Doordat UWV’ers vooral zwart-wit printjes maakten – waarvoor hulde – droogden de kleurencartridges op. Xerox moest daardoor meer onderhoud plegen dan was voorzien bij het binnenhalen van de aanbesteding. De oplossing? Tonnen extra naar Xerox en meer printen in kleur. Hoe zouden de partijen die de aanbesteding verloren dit bezien? Een beetje zoals private vervoerders Albellio bezagen?

Goede bedoelingen
Bestuurders uit de publieke sector zijn gewend om oplossingen te zoeken voor problemen zonder organisaties op te heffen. We zitten immers allemaal in hetzelfde schuitje. Fout. Publieke organisaties hebben de overheid als vangnet. Private organisaties moeten failliet kunnen gaan. Ze kunnen enorme winsten opstrijken als ze het goed doen. Ze moeten bloeden als ze het verkeerd doen. In tegenstelling tot publieke organisaties zijn ze namelijk niet verplicht opdrachten aan te nemen.