In het kader van The future of HR had ik het genoegen om Martijn Aslander te interviewen. Martijn is een bijzondere man die an sich weinig met HR in de traditionele zin te maken heeft, maar vanuit zijn unieke perspectief wel veranderingen ziet die veel invloed zullen hebben op hoe we met mensen en organisaties omgaan. Martijn is bezig met en gefascineerd door de netwerk en informatiesamenleving zoals die er nu is en zoals die zich in de toekomst gaat vormen. Martijn is docent aan de hogeschool van Leeuwarden op het gebied van lifehacking. Sins kort staat Lifehacking.nl ook elke dag op de homepage van nu.nl.Lifehacking is een nieuw begrip dat in Amerika erg groot is en gaat er in de basis om hoe je slim en effectief kunt bewegen in de netwerk en informatie samenleving. Hoe je meer kan doen in minder tijd, hoe je buiten de uur maal tarief paradigma’s kan komen en hoe je beter en slimmer kan omgaan met de workload en workflow die je dagelijks meemaakt.

Lifehacking bestrijkt meer gebieden dan enkel time management. Het gaat niet enkel over hoe je je tijd indeelt, maar ook over informatie management en kennismangement. De expert bestaat niet meer volgens Martijn, je moet meer toe naar een netwerk aan experts waar je steeds je benodigde kennis vandaan haalt. Dat kan zowel virtueel als in de offline wereld. Oude gedachten met centrale databases waarin de kennis van een organisatie wordt opgeslagen hebben nooit echt gewerkt, maar decentrale netwerken, zoals b.v. Del.ico.us, werken uitstekend.

Er zijn heel veel tools om ons heen waarmee we met minder mensen in minder tijd veel meer kunnen doen. We kunnen daardoor ook veel efficiënter werken zodat we meer tijd over hebben voor andere dingen. Maar het is vooral een mentaliteitskwestie, alle tools ten spijt is het vooral een mentaliteitskwestie.

Er zijn een paar hele grote veranderingen momenteel gaande die de wereld op zijn kop zetten. We gaan van een wereld van schaarste, waar al onze economische modellen op gebaseerd zijn, naar een wereld van overvloed. We vechten daarom steeds meer om aandacht. Ook gaan we van een wereld waar hiërarchische modellen de boventoon voeren naar netwerk modellen, die gebaseerd zijn op vertrouwen. Deze twee mega veranderingen brengen een paradigma shift tot stand waar bedrijven mee moeten leren omgaan.

Martijn kan niet begrijpen waarom we nog van 9 tot 5 in een gebouw zitten en waarom we elke ochtend in de file staan. Als je gewoon wordt afgerekend op basis van wat je presteert maakt het eigenlijk niet uit wanneer je dat doet en met alle middelen die ons tegenwoordig tot de beschikking staan is het vreemd dat we nog steeds mensen op basis van uren afrekenen.

De meeste mensen zijn inmiddels kenniswerkers, en voor die groep is lifehacking dan ook van belang. Het paradigma waar we in zitten is dat we met ons hoofd op dezelfde manier werken als in het industriële tijdperk met onze handen. We zijn gewend om op tijd op kantoor te zijn, niet te veel fouten te maken en dan ons salaris te maken, maar werken met kennis, werken met ons hoofd, heeft hele andere eigenschappen dan industrieel productiewerk. We moeten volgens Martijn het begrip werk herdefiniëren. Want waarom worden we nu betaald? Wat geeft ons werk waarde? En daar waar hij niet de oplossing panklaar heeft, heeft hij wel de oplossingsrichting, je moet namelijk buiten het bestaande kader kijken. We moeten van aanwezigheidsplicht naar productieplicht gaan.

Martijn ziet steeds meer mensen het bedrijfsleven de rug toekeren vanwege alle bureaucratie en al het ‘gedoe’. Als je leuke dingen wil doen, van waarde zijn voor de wereld en jezelf en je wilt jezelf ook nog ontplooien moet je tegenwoordig niet meer voor een bedrijf gaan werken. In de al eerder genoemde netwerk modellen zie je dat kennis en informatie veel sneller rond gaat en met veel minder gedoe, en als een hoger opgeleide professional tegenwoordig ergens een hekel aan heeft is het bureaucratie en gedoe. Het top talent kiest daarom niet zomaar meer voor het bedrijfsleven.

Martijn ziet in zijn wereld, waarin hij contacten heeft met duizenden mensen door het werk wat hij doet, dat steeds minder mensen zich vastzetten in een baan en werken voor een baas. De trend dat er meer freelancers komen ziet hij zeker. De trend die gezien wordt dat we van 1 op de 7 naar 1 op de 5 mensen gaan die freelancer is, kan nog verder doorslaan. Cijfers zoals die in Amerika geschat worden, waar 45% tot 55% over een tijdje zelfstandige is, kunnen ook hier gehaald worden volgens Martijn. De fout die bedrijven echter maken is te denken dat we dan miljoenen kleine bedrijfjes hebben, maar als deze mensen zich organiseren in netwerken, en dat doen ze, heb je zwermen waar tegen een bedrijf moet concurreren. En een zwerm keert 100 keer sneller dan een grote organisatie en is veel flexibeler. Het geldt natuurlijk niet voor alles, want een netwerkstructuur werkt natuurlijk niet in een operatiekamer in een ziekenhuis, maar als het gaat om pure kennis zeker wel.

Ook vergeten veel mensen het exponentiële karakter van netwerken. Een Nederlander kent gemiddeld 400 andere Nederlanders, de tweede ring bestaat dan uit 400 * 400 mensen is 160.000 mensen. Als je heel radicaal de helft eraf haalt wegens overlap houd je 80.000 mensen over. Maar als je zoals Martijn geen 400, maar 4.000 mensen kent, is zijn tweede ring dus al 800.000 mensen groot. Met de middelen die tegenwoordig tot de beschikking zijn als MSN, Twitter, SMS en noem maar op, kan je door ‘help’ te roepen op de juiste plek in no time de hulp krijgen die je wilt. Echter moet je wel een netwerk hebben dat natuurlijk bereid is je te helpen en Martijn stelt dat als je gewoon onvoorwaardelijk mensen helpt als je dat kan, komt het vanzelf terug. Je weet alleen niet hoeveel en van wie, maar een netwerk draait op vertrouwen. En vertrouwen komt te voet en gaat te paard, is een oud beleggersgezegde, en in de Web 2.0 wereld gaat het misschien wel per vliegtuig, maar komt het nog steeds te voet terug.

De belangrijkste trend die Martijn ziet in de HR wereld gaat om een veranderende focus. Een focus van competenties naar persoonlijke kwaliteiten. Leeftijd, opleiding, status, etniciteit worden steeds minder belangrijk, houding en persoonlijke kenmerken juist steeds meer. Op de vraag of hij verwacht dat er vacatures komen waarin niet meer staat: HBO’er met 5 jaar werkervaring antwoord hij dat het hele fenomeen vacature op zijn retour gaat. In een vacature kan je namelijk nooit echt aangeven wat je zoekt en al helemaal geen match maken. In een netwerk samenleving vul je je vacature via je netwerk en weet je of iemand gaat voldoen door de mensen die hem aanbevelen.

Een andere belangrijke trend is dat men minder van 9 tot 5 willen werken en meer tools willen hebben om zich te ontplooien, geen dure trainingen of management cursussen, maar uitdagingen en tools.

Martijn denkt dat grote bedrijven een steeds groter uitdaging zullen krijgen omdat ze veel moeite hebben om talent aan zich te binden. Dunbar’s number stelt dat je met maximaal 150 mensen een sociale relatie aan kan gaan in een groep. Eckhart Wintzen sprak daar ook veel over. Bedrijven die groter willen groeien hebben waarschijnlijk een probleem, omdat ze de beste mensen en grootste talenten gewoonweg niet meer aan zich weten te binden. Recent sprak hij in Engeland iemand die stelde dat het hele begrip bedrijven (coörperations) op zijn retour was. Bureaucratie, machtsspelletjes, allemaal gedoe, men wil het gewoon niet meer.

Op de lange termijn ziet Martijn voor Nederland een heel interessante ontwikkeling dat we de komende 10 jaar aan de ene kant een enorm tekort gaan krijgen op de arbeidsmarkt, met alle babyboomers die met pensioen gaan. Maar dat we dat niet gaan oplossen met het invliegen van mensen of het outsourcen van werk. We zullen erachter komen dat we veel van die mensen eigenlijk helemaal niet nodig hadden. We kunnen met veel minder mensen toe dan nu, niet dat ze nu geen nuttig werk doen, maar we kunnen het allemaal zoveel beter organiseren.

Tot slot nog drie lifehacking tips waarmee we ons leven makkelijker kunnen maken:

– Gebruik RSS (je hoeft niet meer te surfen op het web, het nieuws komt naar je toe van de sites die je zelf selecteert).
– Organiseer je e-mail. Maakt geen mapjes aan, slimme mapjes met automatische filing van inkomende e-mail bijvoorbeeld.
– Werk een dag in de week of twee dagen in de maand minder. En ontdek of je op die dag iets kan doen dat van voldoende waarde is dat je nog een dag in de week minder kan werken. En als je dat blijft volhouden, ben je vanzelf ZZP’er…

Dit interview is eerder gepubliceerd op HRlog