Ik heb ervoor gekozen om mijn serie voorspellingen voor het nieuwe jaar te starten met het belangrijkste thema van allemaal: economie. Tenslotte zijn alle andere nog te behandelen thema’s (arbeidsmarkt , social media, mobile internet, big data &analytics, technologische ontwikkelingen en werkzoekers) voor een belangrijk deel afhankelijk van de gezondheid (of het gebrek daaraan) van de economie.

En om maar meteen met de grootste spoiler voor de hele serie te komen: de economie zal in de komende jaren zwaar aan de beademing liggen. Inderdaad, niet alleen in 2013 maar ook in daarop volgende jaren is er nauwelijks tot geen herstel van de economie te verwachten. De kans op voortgaande krimp lijkt een realistischer scenario. En dat zal zijn impact op recruitment natuurlijk niet gaan missen…

Huidige situatie
De gezamenlijke westerse wereld heeft in de afgelopen decennia een zeer eenzijdige interpretatie van het Keynesiaanse model laten zien: wel de economie als een krankzinnige stimuleren gedurende een recessie, maar nooit de daardoor gegroeide schuldenberg wegwerken in tijden van voorspoed. Met als gevolg een onoverkomelijke schuldenberg voor alle ‘ontwikkelde’ landen ter wereld. Ter illustratie; de VS heeft een schuld van meer $16.000.000.000.000. Cool he, maar liefst twaalf nullen… Dat is dus $16 biljoen dat de VS in de loop van de tijd meer heeft uitgegeven dan het aan inkomsten heeft ontvangen. Ze moeten eens met het NIBUD gaan praten.

Aan iedere commerciele schuld kleven rentebetalingen; hoe hoger de schuld (en/of hoe hoger de rente op die schuld), des te groter de resulterende rentebetaling. Als ik me niet vergis zal Japan 100% van haar belastinginkomsten aan rente op haar schuld moeten betalen indien de rentestand 1% – 2% stijgt. Japan heeft dan ook een naar verhouding monsterachtig hoge schuldenberg. Maar de nodige westerse landen zijn hier hard naar op weg.

Na decennia onverantwoord beleid staat het water collectief aan de lippen. De schuld die in de loop van die decennia volstrekt uit de hand is gelopen, zal op de een of andere manier moeten worden gereduceerd. Maar hoe kan je een schuld afbetalen als je nauwelijks voldoende geld hebt om eten te kopen? Het vunzige antwoord? Inflatie. Want een stijgende inflatie laat de schuld als sneeuw voor de zon verdwijnen. Er is wel een ‘klein’ probleem; spaargeld verdwijnt in hetzelfde tempo. Waarmee spaarzame mensen, bedrijven en landen worden gestraft en schuldstapelaars worden beloond. Hoor ik iemand moral hazard schreeuwen? Heel goed, jij hebt een vetlederen medaille verdiend.

De Eurozone zou ons niets dan goeds brengen tot bleek dat ze niets dan ellende bracht. Toen was het liedje dat het allemaal veel erger zou zijn indien de Eurozone er niet zou zijn geweest; wat natuurlijk een volstrekt onverifieerbare claim is. En ondertussen zijn we zo ver dat we toegeven dat het geld voor Griekenland als verloren moet worden beschouwd, net als we binnenkort zullen toegeven dat hetzelfde het geval is met het geld voor Portugal, en Ierland, en over iets langere tijd ook het held voor Spanje, en Italie. En laten we Frankrijk niet vergeten… Een experiment met een gemeenschappelijke munt dat hopeloos is mislukt maar waarvan het mantra is dat we er nu mee door moeten omdat het anders nog meer zou kosten. Hoewel er werkelijk niemand te vinden is die een heldere rekensom kan neerlegen van de kosten en de baten van de twee alternatieven: kappen of doorgaan. Kappen wordt slechts gedemoniseerd als een nachtmerrie scenario zonder inhoudelijke argumenten. Ratio ontbreekt en de leugen regeert.

Het meest misbruikte woord van de laatste tijd is: vertrouwen. Dit woord is zo meedogenloos gegangbanged dat er helemaal niets meer van over is. En met name consumentenvertrouwen is het kind van de rekening. Want wij consumenten moeten vertrouwen hebben en weer uit gaan geven. Dan komt allemaal weer helemaal voor elkaar. Voormalig minister en tegenwoordig hersenloos burger Vermeend stond recent nog te schreeuwen dat we weer moeten uitgeven. Maar er zal geen welkdenkende consument zijn die in economisch onzekere tijden een nieuw huis, een nieuwe auto, een nieuwe bank of een nieuwe wasmachine zal aanschaffen tenzij er een absolute noodzaak toe bestaat. Spaargeld kan weleens noodzakelijk zijn om te overleven en hebben we niet al voldoende spulleboel om ons heen verzameld? Is die nieuwe auto niet gewoon zonde van het geld? En zit die bank van vijf jaar geleden eigenlijk niet nog steeds prima? Tuurlijk wel! Gewoon lekker blijven rijden, en lekker blijven zitten.

Het gedrag van consumenten is feitelijk bijzonder rationeel; het gezonde verstand zegt dat de politieke spreekbuizen niet te vertrouwen zijn. De consument is geen achterlijk schaap dat door idioten als Vermeend tot misplaatst of overbodig consumeren kan worden aangezet. De nog altijd krimpende huizenmarkt, de dalende autoverkopen, het groeiend aantal faillissementen, de groeiende werkloosheid en de historisch lage indices voor consumenten- en producenten vertrouwen zijn hiervan de gezonde getuigen. Doe mij voorlopig maar even wat minder. Ik heb het meer dan goed genoeg.

Verwachte ontwikkelingen
Zowel 2013 als daarop volgende jaren worden jaren van economische malaise. Een groeiende economie is een fictie die uitsluitend door het politieke establishment in leven wordt gehouden dankzij goed manipuleerbare cijfers als het BBP. Maar in de echte wereld zal de pijn van een krimpende economie steeds harder worden gevoeld. Deze pijn zal in komende jaren intenser worden doordat niet langer effectieve methodes van genezing nog altijd geprobeerd blijven worden. Waarom zou je ook niet met je hoofd telkens tegen dezelfde muur blijven beuken?

De hockeystick die toekomstige economische groei symboliseert zal ook in de komende jaren een trouwe compaan blijken. Instituten zoals CPB maar ook de sell-side van de grootbanken zullen voorspellingen doen waarbij in een volgend jaar weer een fijne economische groei wordt voorgespiegeld. Die naarmate het betreffende jaar nadert bij herhaling negatief zal worden bijgesteld om vervolgens in het geheel als sneeuw voor de zon te verdwijnen. Om slechts in een daarop volgend jaar weer het vrolijke kopje op te steken. Rinse and repeat.

De verschraling van sociale voorzieningen (denk in dit verband even aan de imperking van de duur van de WW) zal in komende jaren (met een stijgende werkloosheid) een negatief effect hebben op de huizenmarkt, de automarkt en alles waar serieuze bedragen mee gemoeid zijn (meubilair, witgoed, etc.). Commercieel vastgoed zal in 2013 en volgende jaren imploderen. De bouw als sector wordt gedecimeerd. Infrastructuur gaat langzaam richting Amerikaanse kwaliteit (waar bruggen spontaan instorten). Im- en export en daarmee transport (weg, water en lucht) zal krimpen.

We zullen moeten wennen aan een economie waar winstgevendheid zonder groei de nieuwe werkelijkheid is. Met winstgevendheid tijdens krimp als volgende uitdaging.

Impact op corporates
Reductie van overhead, productiviteitsverbetering en outsourcing zal in komende jaren het mantra van corporates zijn en blijven. Maar zijn grote, starre bedrijven waar mensen werken omdat ze nou eenmaal moeten werken nog wel van deze tijd? Bureaucratie is een luxe die niemand zich kan veroorloven; de geassocieerde kosten zijn eenvoudigweg niet langer te verantwoorden. Middle management en staffuncties gaan het kind van de rekening worden; de consequentie is dat corporates zich zullen moeten organiseren als een conglomeraat van kleine, flexibele, zelfsturende units. Wat niets minder dan een stap op weg naar een geleidelijke disintegratie in kleine, zelfstandige bedrijven.

Impact op intermediairs
Intermediairs hebben een veel zwaardere opdracht dan winstgevendheid zonder groei. En dat is winstgevendheid met krimp. Er is geen ontkomen aan; in de meeste sectoren zullen intermediairs ofwel de pijp aan Maarten moeten geven danwel methoden dienen te verzinnen om de tering razendsnel naar de nering weten te verzetten. Een hogere toegevoegde waarde tegen een lagere marge; hoe ga je dat in hemelsnaam doen? En al helemaal in een sector waar het woord innovatie door de meeste C-level executives niet eens foutloos kan worden gespeld. De sector kan in de komende jaren weleens ernstig opgeschud worden door nieuwe (zelf)bedieningsconcepten. Ik voel een forse, koude sanering aankomen waarbij gevestigde namen het moeten afleggen tegen een nieuwe generatie intermediairs.

Impact op service providers
Service providers (vacaturesites, professionele netwerken, corporate referral toepassingen, etc.) zullen geforceerd moeten migreren naar een pay-for-use model en/of pay-for-performance model. Word je niet gebruikt of lever je niet het beloofde resultaat? Dan volgt er geen betaling. Het voordeel is dat service providers massaal op marketing kunnen besparen. Overspannen verwachtingen scheppen die vervolgens nooit kunnen worden waargemaakt leveren tenslotte geen omzet op. Wat een opluchting; gewoon weer doen wat je belooft en beloven wat je gaat doen. Simpel en toch vernieuwend…

Impact op technology providers
Voor technology providers (ATS’en, matching engines, multiposters en veel, veel meer) geldt feitelijk exact hetzelfde als voor service providers. Who cares of je “het in de cloud doet”? Als je het niet goed doet, kan je buiten gaan spelen; cloud of geen cloud. Technologie die een revolutie gaat veroorzaken? Interesseert me geen reet; levert het voor mij een besparing op of niet? Nee? Ga dan lekker ergens anders revolutietje spelen… Alle bullcrap kan per direct bij het oudvuil. Een degelijke business case die ook kan worden waargemaakt is het enige wat telt.

Impact op werkzoekers
Werk zoeken zal niet anders zijn; de motivatie voor het zoeken van werk zal wel fundamenteel veranderen. Iemand op zoek naar een salarisstijging? Geintje zeker…? Reken eerder op salarisvermindering en meer verantwoordelijkheden. Wat je overigens ook staat te wachten als je niet van baan zou veranderen. Secundaire arbeidsvoorwaarden? Verwacht een gestage erosie.

Werkgevers gaan op zoek naar een vermindering van risico. Een deel van dat risico komt bij de werknemer te liggen; via tijdelijke contracten en kwaliteit- of resultaatgebonden vergoeding. Een groeiend deel van de werkzame beroepsbevolking komt daarmee op een of andere manier in een flexconstructie terecht. De norm zal over een aantal jaren geen vaste aanstelling met een voorspelbare stijging van het salaris zijn maar een fluctuerend inkomen gekoppeld aan tijdelijke verbintenissen.