Ik heb een beetje zitten rommelen met een behoorlijk aantal cijferreeksen die een indicatie geven van de gezondheid van de Nederlandse consument en de Nederlandse werknemer. Het resultaat van dat gerommel heb ik samengebald in een makkeliijk te verteren grafiek. Hoewel, makkelijk… De grafiek ligt eerder als een steen op de maag ondanks mijn poging om het wat beter verteerbaar te maken door er een fijn groen waas overheen te leggen:

Ontwikkeling Nederlandse consumentenmarkt en arbeidsmarkt, januari 2008 – mei/juni 2013 (2008 = 0%)

Met andere woorden, de consumentenmarkt is ten opzichte van 2008 ondertussen met zo’n 22% gekrompen terwijl de arbeidsmarkt met maar liefst 29% is gekrompen. En we zitten dus al ruim vijf jaar in een negatieve ontwikkeling waar voorlopig geen einde aan lijkt.

Maar waar heb ik deze lijnen op gebaseerd? Een goede vraag waar ik graag uitgebreid antwoord op geef.

Consumentenmarkt
De ontwikkeling van de consumentenmarkt is gebaseerd op de volgende cijferreeksen

1. Het aantal verkochte nieuwe auto’s (ACEA)
2. Het aantal verkochte woningen (Kadaster)
3. De prijsontwikkeling van bestaande koopwoningen (Kadaster)
4. De index voor retail non-food (CBS)

Voor elk van deze reeksen is de periode van januari 2012 tot heden (mei of juni, afhankelijk van het rapportagemoment van de betreffende instantie) genomen.

Ter illustratie, dit is de ontwikkeling van het aantal verkochte woningen, zowel per maand als op basis van een voortschrijdend maandgemiddelde (gebaseerd op het gemiddelde van 12 achtereenvolgende maanden):

Ontwikkeling aantal verkochte woningen per maand en voortschrijdend 12-maands gemiddelde, januari 2008 – juni 2013. Bron: Kadaster

De trendlijn is vervolgens gebruikt om de procentuele verandering van die lijn in de tijd te berekenen, waarbij 2008 als vertrektpunt (0%) is genomen. En als dat voor allevier de cijferreeksen wordt gedaan, is dit het resultaat:

Consumentenmarkt: procentuele verandering cijferreeksen, (2008 = 0%), januari 2008 – mei/juni 2013

Enorme verschillen per cijferreeks, zoveel is duidelijk. Van de vier cijferreeksen is de verkoop van nieuwe auto’s de enige die na een initiele daling een herstel te zien. Het herstel is zelfs zo sterk dat de autoverkopen gedurende twee jaar boven het niveau van 2008 uitkomen.

Hoe anders is de ontwikkeling van het aantal verkochte woningen. Daar stort het volume dramatisch in na het uitbreken van de financiele crisis (ook daarvoor was overigens als sprake van een terugloop, zij het een stuk geringer) om vervolgens geleidelijk aan steeds verder te dalen. Op dit moment is het aantal verkochte woningen met maar liefst 43% gedaald ten opzichte van 2008. Implosie is een woord dat spontaan opkomt bij het zien van een dergelijke afname.

Non-food retailers hebben het moeilijk, in de afgelopen jaren is de omzeterosie geleidelijk maar onverbiddelijk gebleken waardoor deze sector nu op een krimp van17% ten opzichte van 2008 staat. Zonder enig teken op herstel. Ook de prijsontwikkeling van koopwoningen is traag maar gestaag geweest waarbij de prijsdaling zich wel lijkt te versnellen.

Door de procentuele verandering van de vier cijferreeksen te combineren wordt dus de trendlijn Consumentenmarkt verkregen, zoals in de bovenste grafiek getoond. Een indicatie van de ontwikkeling van die consumentenmarkt sinds 2008, het jaar waarin de financiele crisis uitbrak.

Arbeidsmarkt
De ontwikkeling van de arbeidsmarkt is gebaseerd op de volgende cijferreeksen

1. Uitzendindex (ABU, RecruitmentMatters)
2. Het aantal vacatures (Jobfeed)
3. De werkloosheid (CBS)
4. Het aantal faillissementen (Faillissementen.com)

Ook voor elk van deze reeksen is de periode van januari 2012 tot heden (mei of juni, afhankelijk van het rapportagemoment van de betreffende instantie) genomen:

Arbeidsmarkt: procentuele verandering cijferreeksen, (2008 = 0%), januari 2008 – mei/juni 2013

Het is interessant om te zien dat de uitzendindex en het vacaturevolume zich na de initiele dip zodanig hebben hersteld dat het huidige niveau nog altijd boven het niveau van die initiele dip bevindt. Een opvallende ontwikkeling die zich moelijk laat rijmen met de sterk gestegen werkloosheid, tenzij er zowel bij het vacaturevolume als het uitzendvolume sprake is van een zodanige groei van tijdelijk/uitzendwerk dat hiermee het verlies aan vaste banen meer dan gecompenseerd wordt. Waarmee Amerikaanse toestanden voor het geestesoog opdoemen; een massale veschraling/verarming van de arbeidsmarkt.

Overigens is het ook interessant om te zien dat het eerste dieptepunt bij faillissementen en uitzendvolume veel eerder ligt dan het dieptepunt bij werkloosheid en vacaturevolume. Het kanarie in de kolenmijn effect van uitzendvolume is hier nadrukkelijk aanwezig, evenals het vrij snel omvallen van bedrijven die blijkbaar geen enkele reserve hadden opgebouwd.

De ontwikkeling van werkloosheid en van het aantal faillissementen is ronduit rampzalig te noemen. Waarbij dient te worden aangetekend dat voor de werkloosheid de inverse waarden zijn genomen (en de waarde hiervan is ook nog eens gehalveerd). Tenslotte zou anders een sterke toename getoond worden, tenslotte is de werkloosheid in de afgelopen jaarn scherp toegenomen.

En door ook hier de procentuele verandering van de vier cijferreeksen te combineren wordt de trendlijn Arbeidsmarkt verkregen, zoals in de bovenste grafiek getoond.

Nawoord
Voortaan zal ik maandelijks een update van deze misère indices geven om in een poging de ontwikkeling van de Nederlandse consumenten- en arbeidsmarkt in beeld te brengen. Het is vanzelfsprekend geen wetenschappelijk verantwoorde indicatie van de marktontwikkeling maar het geeft wel een beeld hoe we er met elkaar voorstaan. Waarmee enig tegengas wordt geboden voor de als journalistiek vermomde lobbypraatjes van auto-industrie, de verzamelde makelaars of de uitzenders die om het hardst beweren dat er van stabilisatie of zelfs van nakend herstel sprake zou zijn. Want daar lijkt het, op basis van bovenstaande trendlijnen, bepaald niet op.

Integendeel.