Onderstaand mijn bijdrage aan het Expertpanel van Intermediair over de positie van flexwerkers, mede naar aanleiding van het onderzoek van Ecorys, uitgevoerd in opdracht van de overheid. Intermediair had vijf vragen geformuleerd. Als extra heb ik ook nog twee plaatjes toegevoegd…

1. Bedrijven willen meer vrijheid en mensen flexibel kunnen inhuren. Werknemers willen liever minder flex… Hoe kunnen we nader tot elkaar komen?
Het gaat niet om vrijheid, ondernemers willen voorkomen dat ze een onevenredig kostenrisico lopen bij een onzekerer toekomst. En vaste arbeidsovereenkomsten zijn een groter kostenrisico in vergelijking met flexibele arbeidscontracten. Het lijkt me daarbij overigens ongewenst dat de ondernemer alle risico’s probeert af te wentelen op haar medewerkers, tenslotte hebben deze er niet voor gekozen om ondernemer te zijn en de daaraan gekoppelde risico’s te lopen. Tegelijkertijd kunnen ze niet de ogen sluiten voor een dynamischer en onzekerder toekomst met een lagere baangarantie dan in het verleden vanzelfsprekend leek.

2. Is de mindset van werknemers ouderwets of ontbreekt er wel degelijk een vangnet? 
Ouderwets klinkt wat mij betreft te negatief, werknemers houden zich in het algemeen niet of nauwelijks bezig met de continuiteitsvraag van het bedrijf waar zij voor werken. Dus is het logisch dat ze zich niet prettig voelen bij een afkalving van de garantie op werk, het aantal uren per week/maand waar zij vanuit kunnen gaan en het moment waarop die uren moeten worden ingevuld. Volstrekt begrijpelijk, maar in de huidige tijd niet meer realistisch. Het betekent dus ook dat onze waarden en normen ten aanzien van werkzekerheid moeten worden bijgesteld. Werknemers hoeven geen ondernemers te worden maar het is onvermijdelijk dat er meer begrip moeten komen voor de toegenomen dynamiek op de arbeidsmarkt, ook bij werknemers. En meer begrip zal uiteindelijk leiden tot een hogere acceptatie. 

3. Flexwerk is beter dan geen werk. Moeten we wennen aan wisselende inkomsten en minder zekerheid?
Het antwoord op deze vraag is een ondubbelzinnig: JA. Het probleem is echter wel dat deze wisselende inkomsten en lagere zekerheden voor een zeer groot gedeelte terecht komt bij het jongere en lager opgeleide deel van de beroepsbevolking. Het is dus geen evenredige verdeling over alle lagen en leeftijden van de beroepsbevolking. Er is een duidelijke onbalans. Het betekent feitelijk dat mensen met een relatief laag inkomen ook nog eens de grootste onzekerheid over de bestendigheid en de hoogte van dat inkomen lopen. Dat is niet een erg prettige start van een werkzaam leven en zal bijvoorbeeld ook bij grote aankopen (auto, huis) tot problemen leiden als banken geen leningen willen verschaffen als gevolg van een onzeker/variabel inkomstenpatroon.

Voorbeelden op basis van CBS cijfers.
Onderstaande grafiek toont de toename van flexibele arbeidscontracten onder 15 – 20 jarigen van 2001 tot en met het 3^e kwartaal van 2013 (op basis van een voortschrijdend jaargemiddelde om seizoensinvloeden te elimineren). Naast een zeer hoog aandeel flexibel werk binnen de jongste leeftijdscategorie van de beroepsbevolking valt vooral op dat de toename van flexibele arbeid vrijwel uitsluitend kan worden toegewezen aan contractvormen met een variabel aantal uren. Er is dus geen inkomenszekerheid voor deze groep.

Onderstaande grafiek laat dezelfde situatie zien, maar dit keer voor 60 – 65-jarigen.

Een zeer beperkt deel van de beroepsbevolking heeft slechts te maken met flexibele contractvormen. Overigens is ook hier een stijging te zien en ook hier uitsluitend in contractvormen met een variabel aantal uren.

4. Biedt de nieuwe wetgeving die minister Asscher voorstelt meer bescherming voor flexwerkers?
Nee. Elke vorm van centrale planning om de vraag en aanbod van arbeid te reguleren is gedoemd te mislukken. Of dat nu bescherming voor flexwerkers is of om mensen met een arbeidsbeperking aan een baan te helpen. De arbeidsmarkt is ook daadwerkelijk een markt. Dus laat het in hemelsnaam aan die markt over en bewaak op uitwassen. Maar politici moeten hun bestaan nu eenmaal rechtvaardigen met grote gebaren. Dus blijven we geconfronteerd worden met overbodige wetgeving. Snij-afval van een democratie.

5. Sommigen zeggen dat die averechts werkt… dat flexwerkers eerder afgedankt of zelfs minder ingehuurd zullen worden… Hoe zal dit uitpakken?
Met centrale planning is er altijd een groot risico op “onvoorziene” neveneffecten. De kans dat een contract met een flexwerker eerder beëindigd zal worden is meer dan reëel onder de nieuwe regelgeving. Dus over enkele jaren kunnen we dan een aantal verbaasde politici horen en komt er reparatiewetgeving. Rinse and repeat.