Wat is er aan de hand?

Recent is het rapport ‘Overstappen op de arbeidsmarkt’ verschenen. Het rapport is leesbaar en interessant. Het beschrijft mogelijkheden die er zijn voor mensen die van baan moeten wisselen. En wat die mensen van die mogelijkheden vinden. We moeten concluderen dat geen van de geboden mogelijkheden volgens meer dan een kwart van de ondervraagden het meest waardevol was.

De algemene conclusie luidt dus dat je niets kunt doen om mensen van werk naar werk te helpen, totdat je weet om wie het gaat. Totdat je weet wat iemand nodig heeft. Want bedenken wat iemand nodig heeft, dat lukt niet.

Hoe zit het precies?

Wat gebeurt er als je werkloos wordt? Je verliest status, geld, gezondheid en geluk. Je moet plotseling schitterend voor de dag komen. Je verleden, waar je in 62% van de gevallen niet goed functioneerde, is, plotseling, je mère a boire van voorbeelden van jouw topprestatieve kunnen. Je aanpakkersmentaliteit en positieve humeur zijn nu van het grootste belang. Je moet dapper zijn, want je vrouw vraagt zich af of je het volgende maand financieel gaat redden en je hypotheek zeurt aan je hoofd. Je moet nu nadenken. Wat ga je doen? Welke droombaan neem je? Waar gebruik je je transitievergoeding voor? Waar ga je je vaste lasten van betalen? Je moet nu belangrijke beslissingen nemen, nu, terwijl je dat nu helemaal niet kunt. Je bent mentaal overbelast. Je haalt dingen door elkaar. Je bent in paniek. Je maakt irrationele keuzes. Je besteedt je transitievergoeding aan je vaste lasten. Je neemt beslissingen op gevoel. Verkeerde beslissingen. Slechts weinigen ontsnappen aan de nauwe relatie tussen werkloosheid, stress en verkeerde beslissingen.

Hoe kunnen we helpen?
Wat kunnen we doen tegen het nemen van deze verkeerde beslissingen? Dat verschilt per persoon. Het rapport beschrijft mogelijkheden om van werk naar werk te gaan. Niet werkloos worden, zo lijkt de gedachte, voorkomt het verlies. Maar in werkelijkheid gaat dit vaak niet op. Eén oorzaak daarvan is dat langdurig dreigende werkloosheid in veel gevallen voor meer verlies zorgt dan tijdelijke echte werkloosheid. Werknemers worden ziek, presteren slechter en zijn vaak niet de geïnspireerde toptalenten die een bedrijf naar de top stoten. Integendeel, het zijn mensen met een geschonden psychologisch contract, die zich schrap zetten voor een onzekere toekomst. Investeringen die een organisatie doet om een medewerker te helpen, kunnen de periode van pseudowerknemerschap verlengen en de schade vergroten.

Welke investeringen, zo vraagt het rapport toch, in overgang van werk naar werk, kunnen massaal op goedkeuring rekenen van de beoogde begunstigden van die investeringen? Het antwoord is: geen. Werkloos raken is traumatisch. Traumabegeleiding kan helpen. Werkloos raken maakt arm. Financiële begeleiding kan helpen. Maar deze hulpbronnen beperken tot (aspirant) werklozen is onetisch. Ze mogen daarom van mij niet geteld worden onder investeringen in overgang van werk naar werk. Hetzelfde geldt voor het verbeteren van iemands houding. Ook dat is iets waarmee je liever een oorzaak van werkloosheid wegneemt dan een symptoom ervan bestrijdt.

Slechts drie mogelijke investeringen blijven over, netwerk, scholing en hulp bij solliciteren. En de eerste twee daarvan bieden alvast weinig ruimte voor hoop. Mensen met een goed netwerk vinden sneller een baan dan anderen. Nederland besteedt veel meer dan andere Europese landen aan bestrijding van uitsluiting. Dit werkt. Specifieke van-werk-naar-werk gerelateerde investeringen in netwerken, zoals borrels, werken niet. Nederland geeft bestrijding van uitsluiting topprioriteit. Hier ligt (gelukkig) relatief weinig ruimte voor verbetering.

Bij- en omscholing, de één na laatste mogelijkheid, werkt ook. Dit devies geldt al tientallen jaren en blijft onverminderd van kracht.

We moeten concluderen dat investeren in scholing onmogelijk is. Hier is dus in het geheel geen ruimte voor hoop op verbetering. En dan blijft maar één echt goede investering over.

Hulp bij solliciteren werkt. Voor sommigen. Zij zijn geholpen bij een beoordeling van hun cv en hun linkedin profiel. Dit is de enige investering die bij uitstek geschikt is voor werktransiteurs, als ze er behoefte aan hebben. Investeren in een cv-bon helpt. Laat drie professionele adviseurs een half uur naar iemands cv en Linkedin profiel kijken. Laat dit 20 euro kosten. Maak dit een publieke voorziening.

Wat nemen we ervan mee?

Er is eigenlijk maar één goede investering mogelijk in begeleiding van werk naar werk. Een beoordeling van iemands cv. De reden dat investeren zo lastig is, is dat werkloosheid niet te voorkomen valt en nieuw werk niet af te dwingen. Temidden van deze onmacht kunnen we wel nagaan welke investeringen we kunnen doen om de oorzaken van de behoefte aan van-werk-naar-werk begeleiding zoveel mogelijk weg te nemen. Ik noem er een paar: Maak van studeren een grondrecht. Zorg voor vouchers voor professionele coaching voor alle Nederlanders. Zorg voor vouchers voor professionele multilaterale cv-beoordeling bij ontslag. Stel arbeidsmarktgegevens publiek beschikbaar. Maak ontslag makkelijker en inkomensverlies bij ontslag onmogelijk. Laat werknemer, werkgever en de staat dat samen betalen. De samenleving wordt er beter van. De wetenschap toont het aan, maar de wetenschap maakt het geen realiteit. De politicus die deze waarheid politiek weet te verkopen krijgt daarom van mij een compliment naar keuze.