Op 4 juni 2024 informeren Minister Van Gennip (SZW) en minister Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) de Tweede Kamer over ontwikkelingen bij UWV en de SVB, en over knelpuntenbrieven van UWV, de SVB en de Landelijke Cliëntenraad (LCR), over knelpunten en dilemma’s die spelen bij de uitvoering van de sociale zekerheid. Die hierbij behorende aanbiedingsbrief stand van de uitvoering sociale zekerheid juni 2024 en knelpuntenbrieven UWV, de SVB en LCR bevat een fors aantal bijlagen, waaronder de Stand van uitvoering sociale zekerheid juni 2024, van 4 juni 2024. En in deze bijlage is het volgende te lezen (pagina’s 25 – 26):
Artificiële intelligentie (AI) biedt nieuwe mogelijkheden en kan een belangrijke impact hebben op UWV. Om duidelijkheid te krijgen over de mogelijkheden met generatieve AI (zoals ChatGPT) heeft UWV in het najaar van 2023 een proeftuin ingericht. Hierin kunnen organisatieonderdelen verantwoord experimenteren. UWV is voortdurend alert op de risico’s van vooringenomenheid en desinformatie conform het ethisch beleid. We zetten moderne technologieën op verantwoorde wijze in, waarbij het borgen van publieke waarden centraal staat en passen security en privacy-by-design en responsible-design als uitgangspunten toe.
Dat zijn fraai verwoorde voornemens van UWV! Maar voornemens zijn geduldig, terwijl de rauwe werkelijkheid helaas een ander beeld schetst:
UWV heeft software aangekocht voor de Bemiddelingsservice waarmee werkgevers en werkzoekenden bij elkaar worden gebracht, die met behulp van AI matching suggesties doet. De Bemiddelingsservice is beoordeeld door de commissie data ethiek en loopt er een Impact Assessment voor Mensenrechten bij de inzet van Algoritmes (IAMA). Over de AVG-compliance in relatie tot de totstandkoming van de matching software zijn recentelijk echter vragen opgekomen die geen betrekking hebben op cliëntgegevens van UWV, maar op gegevens die op internet zijn verzameld. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de leverancier van de software. UWV vindt het belangrijk dat de AVG-compliance van de aangeschafte software geborgd is en is hierover met de leverancier in gesprek.
Ter verduidelijking, de aangekochte software is van 8vance Matching Technologies, waarbij UWV aantoonbaar de spelregels heeft veranderd tijdens het aankoopproces. Maar dat is niet alles, want 8vance overtreedt de AVG door ongevraagd en onrechtmatig persoonsgegevens te scrapen van sociale netwerken (lees: LinkedIn). Een praktijk die recent expliciet is verboden door de Autoriteit Persoonsgegevens(AP). Zie ook het door RecruitmentMatters geannoteerde verweer van 8vance op de richtlijn van AP.
UWV lijkt vooral goed in het plakken van vijgenblaadjes voor edele delen, een werkwijze die mode is geworden door de praktijken van de katholieke kerk, zoals uitgebreid is te zien wanneer je eens een bezoek aan Vaticaanstad brengt. We hebben een commissie data ethiek, er loopt (?) een IAMA, de verantwoordelijkheid voor AVG compliance ligt bij de leverancier, maar UWV is hierover met de leverancier in gesprek. Vier vijgenblaadjes, om te voorkomen dat er alleen naar UWV kan worden gewezen als blijkt dat er iets mis is.
En is dat gesprek tussen UWV en leverancier hetzelfde als de audit die door SZW bekend werd gemaakt maar die door 8vance zelf uitgevoerd wordt? Een gevalletje van de slager die zijn eigen vlees keurt… Of moet ik dat anders lezen?
Het is in ieder geval goed om te zien dat UWV niet langer volledig wegkijkt en probeert de verantwoordelikheid volledig bij 8vance te leggen, terwijl UWV onverbiddelijk mede-verantwoordelijk wordt op het moment dat de AI Act in werking treedt. Maar de uitvoeringsorganisatie is nog altijd zeer terughoudend en selectief in het verstrekken van informatie.