Uitvoeringsorganisatie UWV zit regelmatig in de hoek waar de klappen vallen en daar is het UWV vrijwel altijd zelf debet aan. Maar het is niet altijd kommer en wel, zo af en toe komt er een glimmer of hope uit deze overheidsinstelling. Zoals met de publicatie van het rapport Op weg naar AI die werkt voor iedereen.

In het voorwoord zegt Rob Witjes (hoofd Arbeidsmarktinformatie en -advies UWV) het volgende:

Met dit onderzoek helpt UWV werkenden, werkzoekenden, werkgevers, onderwijs en overheid om zich beter voor te bereiden op de AI-revolutie – die in feite al lang begonnen is.

Dat is een ambitieuze uitspraak, en in mijn optiek iets te ambitieus. Maar dat laat onverlet dat het rapport veel praktische inzichten geeft, met aangrijpingspunten voor daadwerkelijke actie.

Leest u even mee?

Een eerste resultaat waar ik even bij stil wil staan is er eentje uit een eerder onderzoek van UWV:

Verwachtingen impact AI door werkgevers in komende 5 jaar

Een zeer beperkt deel van de werkgevers (6%) verwacht een verlies aan banen/werkgelegenheid. Een aanzienlijk groter deel (51%, 42%, 23%) ziet een (ferme) verschuiving van functie-inhoud door AI. Een weinig paniekerige reactie op de (meestal gehypte) berichtgeving door HR Tech bedrijven met een AI belang. Het lijkt erop dat Nederlandse ondernemers nuchter reageren. Hoewel natuurlijk de vraag blijft of deze cijfers betrouwbaar zijn gebleken.

Of wat dacht je hiervan:

Breed scala aan taken kan door AI worden overgenomen

En vooral die laatste (Advies en besluitvorming) is natuurlijk angstig voor een ferm deel van de zakelijke dienstverlening. Twintig jaar geleden (ik was toen werkzaam bij Cap Gemini) vond ik al dat junior consultants naakt waren zonder PowerPoint, maar tegenwoordig zijn junior consultants volstrekt inwisselbaar met een nog altijd groeiend leger aan LLM’s. Kaalslag op de Zuidas, en dat werd ook hoog tijd natuurlijk. Creatieve en taalkundige taken is een veel navranter voorbeeld omdat de dreiging van LLM’s voortvloeit uit de grootstchalige rooftocht door LLM’s waarbij zo’n beetje alle content zonder toestemming of instemming is gebruikt om LLM’s mee te trainen. Met als gevolg dat beroepen met creatieve en taalkundige taken mede door hun eigen werk de nek wordt omgedraaid.

Onder het kopje Soft skills onderscheiden mens van machine staat de volgende volzin:

De verwachting is dat soft skills door de opkomst van AI belangrijker worden. De gedachte hierachter is dat AI in toenemende mate harde, vakinhoudelijke skills overneemt en de mens zich daardoor meer en meer zal gaan focussen op dat wat ons van machines onderscheidt.

Dit staat haaks op de constatering dat LLM’s aanzienlijk overtuigender redeneren dan de gemiddelde hooman. Sales, marketing en (hopelijk ook) voorlichting zijn daarmee vakgebieden die juist een vergroot risico op een supernova event hebben. En laten we eerlijk zijn, dat zou tot een veel prettiger wereld leiden. Soms is verlies van banen een bonus voor de samenleving in haar geheel. Helaas zijn werkgevers van Nederland niet in zijn geheel met mij eens:

Welke functies gaan er volgens werkgevers de komende 5 jaar sterk veranderen?

Op naar een volgend plaatje:

Impact op beroepen

Bij het zien van dit kwadrant droomde ik weg naar een toekomstsituatie waarbij de Tweede (en Eerste) Kamer waren ingenomen door terminals een waar discussies en beslissingen waren gebaseerd op feiten. Efficientie ten top. Wanhopige oud-Kamerleden konden nog wel als data-typiste (m/v/x) aan de slag, vanzelfsprekend voor een gehalveerd salaris. Ik werd schaterlachend wakker.

Er staat nog veel meer lezenswaardigs in dit rapport en daarom een aanrader om te downloaden, niet te printen, en te lezen op een passend digitaal apparaat. Of een LLM vragen om een samenvatting. Maar één waarschuwing daarbij, gebruik niet Le Chat (de chatbot van Mistral). Deze chatbot is gebruikt door UWV om een samenvatting van het rapport te maken, waarbij onder het kopje Conclusies de volgende tekst was gegenereerd:

AI biedt zowel kansen als bedreigingen voor de arbeidsmarkt [MD: no shit, Sherlock]. Het kan de arbeidsproductiviteit verhogen en krapte verminderen, maar ook leiden tot mismatch en werkgelegenheidsverlies [MD: is er nog iets vergeten…?]. De kwaliteit van werk kan zowel verbeteren als verslechteren, afhankelijk van gemaakte keuzes en de wijze waarop AI wordt geïmplementeerd [MD: Toe maar…]. Het is cruciaal dat werkgevers, werknemers en de overheid samenwerken om de transitie naar een AI-gedreven arbeidsmarkt soepel te laten verlopen [MD: is dat niet altijd het geval?]. Bijscholing en een leven lang ontwikkelen zijn van groot belang om ervoor te zorgen dat iedereen kan meekomen in deze snel veranderende omgeving [MD: is dat niet altijd het geval?].

Deze volstrekt nietszeggende alinea is hetzij volledig door Le Chat geschreven danwel door een stagiair, voorlichter of marketeer (is er een verschil?) van UWV zelf. Bijzonder jammer. UWV dekt alle honken af met opengeschopte deuren. Dit is wat Engelstaligen een word salad noemen. Kans gemist. En dit is zeker niet de manier om een LLM in te zetten.

Ik heb twee dingen gemist in het rapport: onvoldoende experts uit het bedrijfsleven en gebrek aan zelfreflectie.
De lijst aan geinterviewde experts (25) vanuit verschillende kennisgebieden, van techniek tot economie laat een onevenwichtig beeld zien waarbij experts uit het bedrijfsleven zwaar zijn ondervertegenwoordigd. Dat is jammer.
Een gemiste kans is dat UWV niet zelf in de spiegel heeft gekeken en haar takenpakket en aantal medewerkers langs de AI meetlat heeft gelegd. Een uitgelezen kans om tot een (aanzienlijk) betere uitvoeringsorganisatie te komen met waarschijnlijk een (veel) kleiner takenpakket. Ik heb het dan overigens niet over het falende huidige “AI” project van UWV WERKbedrijf (PES suite voor Bemiddelingsservice), maar dat had de oplettende lezer ongetwijfeld al zelf bedacht.