Ik ben groot fan van Rob Wijnberg. En dan vooral van zijn filosofische stukken in de nrc.next. Zoals die van 15 juli, waarin hij vertelt over Hegel (1770-1831) en Kojève (1902-1968) die meenden dat het zelfbewustzijn van de mens is voortgekomen uit een permanent verlangen naar erkenning.
“Het menselijk verlangen is: een verlangen naar een ander verlangen. Of simpeler gezegd: een verlangen om ‘verlangd te worden’. Dit verlangen is nooit te vervullen: ze richt zich immers op een ander verlangen, dat zélf ook een gebrek is. En een gebrek kan niet worden vervuld met een gebrek.” Aldus Wijnberg’s vertaling. Volgens Hegel gaat het om een onderlinge machtsstrijd; een strijd om erkenning.
Volgens Rob moeten we daarin ook de verklaring voor de populariteit van profielensites zoeken. Op Hyves kun je immers iemand ‘respecteren’, op eKudos en fora geef je elkaar kudos, op LinkedIn recommendations en op Twitter ga je mensen volgen en retweeten.
Al die sociale media-verslaafden (mijzelf incluus) zijn dus eigenlijk continu op zoek naar erkenning? Of is dat niet zo simpel te stellen? Kan het ook zijn dat sociaal gedrag niet alleen gedreven wordt door de drang naar erkenning? Of ben ik nu naïef?
Chris Stapper
says:@Pieter
Inderdaad onconventioneel, dat deed ik om de verwijzing naar de second order desires (verlangens over verlangens), je hebt dan bijvoorbeeld een behoefte (van uit je ‘zelf’) en daar dan weer een verlangen over (ik wil snoepen (zelf), maar ik wil niet snoepen (want dan word ik dik)).
In conventionele zin had ik ook ‘jouzelf’ moeten gebruiken, toch?
Verder ben ik het zeker met je eens: we willen ons onderscheiden. Ook erkenning kan een vorm van onderscheiden zijn (wij wel en anderen niet). Een vervolgstap zou weer het evolutionaire argument kunnen zijn: we willen ons onderscheiden zodat we meer kans hebben om iemand tegen te komen, etc. Maar het is niet leuk om zo te denken. Het is leuker om op het niveau van onderscheiden te blijven.
Verder taalgewijs ook een erg mooie reactie!
Pieter
says:@Chris
hmm..die “jouw zelf” had ik niet zo gelezen als jij hem kennelijk bedoeld hebt. Is een beetje onconventioneel en laat zich makkelijker lezen als een fout doordat de eerste er één was….maar als je t zo stelt kan ie 🙂
Chris Stapper
says:@Pieter
Dank je! De tweede jouw klopt inderdaad niet (jouw verlangd moet inderdaad jou zijn). De andere twee wel toch? Jouw = bezittelijk, dus jouw verlangen, jouw zelf) (die tweede was een bewuste woordkeuze om meer nadruk te leggen op het eigene van het zelf).
En dank je, op dit soort dingen mag je me altijd attenderen, want vaak zie ik het zelf niet meer.
Inhoudelijke reactie volgt morgen, als ik minder moe ben.
Pieter
says:Er zijn volgens mij nog wel meer basis behoeften die mensen willen bevredigen. Zo is een heel belangrijke (en naar mijn mening van toepassing zijnde) motivator, de drang je met een ander te meten.
Mensen zijn (in meer of mindere mate) ook competitief. Jezelf “neerzetten” heeft behalve de drang naar erkenning volgens mij dus ook een competitief element. Daarvan afgeleid is volgens mij de drang je te onderscheiden. Iemand die er niet aan wil dat hij competitief is ingesteld zal dan zeggen: er is geen “beter”. Er is alleen “anders”. En ten dele is dat ook zo.
Zo zoeken we allemaal naar die unieke mening, het delen van onze kennis, niet alleen omdat we van de ander verlangen dat hij ons respecteert, of omdat we de mensheid met onze bijdrage willen helpen evolueren, maar ook om ons te onderscheiden.
Komt ie: we hebben het verlangen ons te onderscheiden van andere mensen die ernaar verlangen zich te onderscheiden. Omdat dát simpele feit ons -in de virtuele nabijheid van andere mensen die zich verlangen te onderscheiden- niet voldoende onderscheidend vermogen geeft, verlangen wij behalve naar het onderscheiden ook naar erkenning van ons onderscheidend vermogen. Omdat onderscheiding van de zich onderscheidenden ons niet voldoende onderscheidt, verlangen we ernaar ons béter te onderscheiden, of ons tenminste met de bésten te onderscheiden. Het is een vicieuze circel van zich onderscheidenden en daarom ook een bepaald soort competitie.
Chris: goed bedoeld he…maar je gebruikt herhaaldelijk het woord “jouw” waar je “jou” bedoelt. Dat lijkt een soort ingeslepen spelfout en hopelijk sta je het me toe je daar op te wijzen, zonder je beledigd te voelen…
Chris Stapper
says:Had Marco niet ook een stuk geschreven, waarin hij argumenteerde dat we allemaal egoïsten zijn? Dat is misschien dezelfde lijn van argumentatie. Alle motivatie komt uiteindelijk uit jouw zelf, dus doe je het voor jezelf. En erkenning speelt daar ongetwijfeld een grote rol.
Marc zou misschien een abstracter argument kiezen en de rol van die erkenning vanuit de evolutie bekijken. Hoe meer erkenning/bekendheid, hoe beter de kans op voortbestaan. Survival of the fittest op hyves en twitter.
De vraag blijft of je zo moet denken. Het is misschien realistisch, maar doet voor mijn idee ook afbreuk aan het geheel. Ik wil graag geloven dat er iets meer aan mensen is dan alleen de drang om voort te bestaan of de erkenningsmotivatie. Hoe je moet bewijzen dat zoiets bestaat is een tweede. En helaas nogal moeilijk.
Floor Drees
says:“Ik denk dat de erkenning-motivatie wel een grotere rol speelt dan we willen toegeven en dat veel, misschien meer nobele motivaties, niet zo’n grote rol spelen als we willen denken.”
Precies waar ik bang voor was. Marc zal er ook wel zo over denken…
Chris Stapper
says:Waarom kun je een verlangen niet bevredigen met een ander verlangen? In je eerste formulering ‘verlangen naar een verlangen’, kun je een soort second order desire (verlangen over verlangen) zien en dan kan ik me in de stelling vinden (je kunt dan in een soort oneindige regressie komen van verlangens over verlangens over verlangens). Maar als je een verlangen over een verlangen van een ander noemt, dan kan ik me juist wel voorstellen dat jouw verlangen bevredigd kan worden door het verlangen van een ander. Als de ander jouw verlangd – en dat was wat je wilde – dan is je verlangen toch bevredigd?
Ik weet ook niet of de motivatie achter al het sociale media gedrag erkenning is. Er zijn wel meer motivaties denkbaar. Ik denk dat de erkenning-motivatie wel een grotere rol speelt dan we willen toegeven en dat veel, misschien meer nobele motivaties, niet zo’n grote rol spelen als we willen denken.