Naar aanleiding van mijn analyse van de door het CPB gepubliceerde ramingen van de werkloosheid in 2011 en 2012 heb ik een tweetal zeer bijzondere reacties van datzelfde CPB ontvangen. Dit was de eerste:

[In] CPB stelt dat werkloosheid in 2012 … daalt? gaat u in op onze jongste ramingen. Ik wil graag benadrukken dat onze ramingen zijn afgerond op kwarten. Stel wij hebben achterliggend, net als in het ING-voorbeeld, 5,4% in onze raming voor het werkloosheidspercentage, dan ronden we dat af in de publicatie op 5½%. Uw veronderstelling dat in onze raming de werkloosheid oploopt naar 7% aan het eind van 2011, klopt dan ook niet.

Da’s fijn, maar dit is natuurlijk een volstrekt nietszeggend antwoord. Het leek me dan ook goed om om meer duidelijkheid te vragen:

Hoe u kunt stellen dat de werkloosheid op basis van uw afronding niet zou kunnen oplopen naar 7,0% in december is mij een raadsel. Tenslotte geeft u op basis van uw reactie feitelijk aan dat de werkloosheid in 2011 dus tussen 5,375% en 5,625% komt te liggen. Wat op basis van een lineaire extrapolatie voor de twee resterende maanden tot een werkloosheidspercentage in december tussen de 6% en 8% leidt.

Ik meen echter verder uit uw reactie te begrijpen dat er wel degelijk een nauwkeurig raming binnen het CPB beschikbaar is. Ik ben dan ook bijzonder benieuwd naar de werkelijke ramingen van het CPB voor de jaren 2011 en 2012 van het werkloosheidspercentage volgens de nationale definitie. Ik ga er vanuit dat deze informatie in het publieke domein thuishoort.

Helaas is het CPB geen democratisch instituut; getuige het volgende antwoord:

U geeft in uw internet-stuk aan dat het CPB 7,0% werkloosheid in december heeft. Mijn reactie is bedoeld om aan te geven dat dat helemaal niet hoeft (en ook niet zo is). We hebben inderdaad een preciezere raming die niet is afgerond, maar die is niet beschikbaar. Dit om het beeld van schijnprecisie te vermijden.

Tja, dit is natuurlijk van de zotte. Wel iets claimen maar niet onderbouwen. Zo lust ik er wel een paar. Dus nog maar eens gereageerd:

Met andere woorden, u stelt dat de werkloosheid in december 2011 niet op 7,0%  zal uitkomen maar biedt hiervoor geen onderbouwing? Is dat daadwerkelijk uw antwoord? En dat terwijl een preciezer raming beschikbaar is maar u die niet wenst te publiceren? Om schijnprecisie te vermijden? Ik kan oprecht niet geloven dat een instituut als het CPB zich van een dergelijke argumentatie bedient. Maar ik zal uw redenatie gebruiken in een vervolgartikel waarbij ik zowel uw reacties als de consequenties daarvan in verschillende scenario’s voor de werkloosheidsontwikkeling zal uitwerken.

En vervolgens moet ik natuurlijk de de daad bij het woord voegen. Waarvan akte.

Het vertrekpunt
Dat zijn dus de ramingen van het CPB over 2011 en 2012 die ik vervolgens moet oprekken aangezien ik volgens het paternalistische CPB niet om kan gaan met schijnzekerheid.

Dit is wat het CPB oorspronkelijk stelt; alles volgens de nationale definitie van de werkloosheid:

• 2011: 5,5% gemiddelde werkloosheid
• 2012: 6,5% gemiddelde werkloosheid

Maar eigenlijk zegt het CPB hiermee dat de werkloosheid binnen de volgende bandbreedte gaat vallen:

• 2011: 5,375% – 5,675%
• 2012: 6,375% – 6,675%

Goed, daar kan ik wel wat mee. Waarbij ik uitga van een minimum scenario (2011: 5,375% en 2012: 6,375%) en een maximum scenario (2011: 5,675% en 2012: 6,675%) voor de ontwikkeling van de werkloosheid. Verder ga ik uit van een lineraire ontwikkeling van de werkloosheid in het resterende deel van 2011 en heel 2012.

En dat levert het volgende beeld op:

Ontwikkeling werkloosheid  in 2011 – 2012 volgens minimum (blauw) en maximum (rood) scenario op basis van de CPB raming

Jawel, daar kan je toch redelijk de slappe lach van krijgen. Althans, van het maximum scenario. En mutatis mutandis dus ook van het minimum scenario. Maar laat ik het verloop van de twee scenario’s eens even met een strak gelaat proberen te schetsen. Wat echt een enorme opgave is.

Minimum scenario
Om op een gemiddelde werkloosheid van 5,375% in 2011 uit te komen zal de werkloosheid in november en december met 0,11% per maand moeten groeien; om daarmee uit te komen op een werkloosheid in december van 6,02%. September en oktober hebben een groei van 0,22% per maand laten zien; dit betekent dus een plotselinge halvering van die groei in de resterende maanden van 2011.

Om op die 6,375% gemiddeld over 2012 uit te komen is een verdere halvering van de groei noodzakelijk; van 0,11% naar 0,06% per maand. Waarmee de werkloosheid eind 2012 uitkomt op bijna 6,7%. Een ferme werkloosheid dus

Maximum scenario
Om op een gemiddelde werkloosheid van 5,675% in 2011 uit te komen zal de werkloosheid in november en december met maar liefst 1,11% per maand moeten groeien; om daarmee uit te komen op een werkloosheid in december van 8,02%! Met andere woorden, de resterende twee maanden van 2011 laten een vervijfvoudiging van de werkloosheidsgroei zien. 

Maar het wordt nog leuker als we vervolgens kijken hoe we op die 6,675% gemiddeld over 2012 uit gaan komen. Want dan is er plotseling een vrij forse daling van diezelfde werkloosheid ten opzichte van december 2011 noodzakelijk. Met  als gevolg een krimp van maar liefst 0,25% per maand. OM eind 2012 uit te komen op een werkloosheid van ruim 5,5%. Dat is maar liefst 0,3% lager dan de werkloosheid in oktober 2011 was. Onder een scenario van recessie nog wel… En het is een werkloosheid in december 2012 die dus ruimt 1,2% lager uitkomt dan onder het minimum scenario. Hilarisch…

Conclusie
Het CPB is blijkbaar erg angstig om haar werkelijke ramingen publiek te maken. Zou ik ook zijn als ik in het recente verleden zo gigantisch had geblunderd met de werkloosheidsramingen. Maar dat laat onverlet dat het CPB door haar weigering zichzelf nog belachelijker maakt. Want wie kan nou in hemelsnaam iets met de twee bovenstaande scenario’s?