Sinds 2008 is het aantal faillissementen spectaculair gegroeid. Waar over heel 2008 nog sprake was van een gemiddelde van 571 faillissementen per maand is dat gemiddelde ondertussen gegroeid tot 1.020. Een toename van maar liefst 39%. En deze trendlijn loopt nog altijd op:

Aantal faillissementen, per maand en op basis van 12-maands voortschrijdend gemiddelde, januari 2008 – augustus 2013. Bron: CBS

Nou is het makkelijk om de recessie als belangrijkste oorzaak van deze enorme toename aan te wijzen, maar is dat wel zo? Ik zou namelijk wel eens willen weten hoeveel van die extra faillissementen veroorzaakt worden door de Belastingdienst in haar rol van preferente schuldeiser. En in hoeverre daarmee de recessie juist in stand wordt gehouden. Tijd voor enige uitleg.

Bij een faillissement mag de Belastingdienst (als preferente schuldeiser) als eerste haar hand ophouden, de curator is de tweede in lijn. Waarmee er een grote kans is dat alle nog openstaande facturen nooit, of slechts fractioneel, worden voldaan. En dat zijn facturen van bedrijven die producten of diensten hebben geleverd en daarvoor zelf kosten hebben gemaakt. Met als risico dat deze bedrijven zelf in de problemen gaan komen. Maar als die problemen zo groot worden dat er voor deze bedrijven een faillissement dreigt, wie staan er dan vooraan om hun geld te incasseren? Inderdaad, eerst de Belastingdienst en vervolgens de curator. Wat moet het fijn zijn om de Belastingdienst te zijn…

Maar daarmee kan de Belastingdienst weleens DE ‘onzichtbare’ vinger zijn die een reeks dominostenen laat omvallen door altijd als eerste het karkas leeg te mogen pikken. En als bedrijven al op alle mogelijke manieren hebben bezuinigd is er weinig voor nodig om ze om te laten vallen. Een aantal onbetaalde facturen kunnen voldoende zijn.

Natuurlijk heeft het MKB hier het meeste last van. Daar is niet alleen het vet het dunst maar ook de tolerantie van banken en Belastingdienst voor het meedenken in creatieve oplossingen het laagst. Maar veel kleine(re) omvallende bedrijven maken gezamenlijk een heel grote berg. Een berg die zwaarder en zwaarder gaat wegen op de kansen van economisch herstel. Om van voortgaande erosie van de koopkracht door een groei van de werkloosheid maar te zwijgen. Wat overigens op haar beurt ook de kansen op economisch herstel verlaagt.

Het zou mij niets verbazen als de Nederlandse regering, via de Belastingdienst als magere Hein, direct verantwoordelijk is voor de enorme groei van het aantal faillissementen en daarmee voor de zeer sterke groei van de werkloosheid. En die ontwikkeling is een trigger voor bezuinigingen. Maar directe lastenverzwaringen en verschraling van diensten (lees: indirecte lastenverzwaringen) zorgen voor een groeiend aantal faillissementen die op hun beurt de werkloosheid weer verder laten groeien. Waardoor onder de huidige mores weer meer bezuinigingen nodig zijn. Ziedaar de cyclus waarmee een regering, onder meer via de Belastingdienst, ondernemend Nederland (en daarbinnen vooral het MKB) langzaam maar onafwendbaar wurgt. En daarmee de enige kans op organisch herstel ook direct de adem afsnijdt.

Is er bij iemand enig onderzoek bekend van de impact van 1 –2 preferente schuldeisers op de groei van het aantal faillissmenten tijdens een langdurige recessie?