Marc Drees Woensdag komt Eurostat met de cijfers over de werkloosheid in Euroland, en dat wordt een bijzonder interessante rapportage; gezien de zich verdiepende recessie. Waarbij zeker de werkloosheidsontwikkeling van de PIIGS landen (Portugal, Italie, Ierland, Griekenland, Spanje) in merendeel zorgwekkend te noemen is. Tot en met december 2011 ziet de ontwikkeling van deze landen er als volgt uit:
Werkloosheid PIGGS landen, juli 2007 – december 2011. Bron: Eurostat
Marc Drees 
Volgens het CBS is in januari de voor het seizoen gecorrigeerde werkloosheid (in aantal personen) fors gegroeid ten opzichte van december 2011:
De voor seizoeninvloeden gecorrigeerde werkloosheid is in januari 2012 met 18 duizend toegenomen en kwam daarmee uit op 474 duizend personen.
En daarmee is de periode van stilstand van de werkloosheid tot een abrupt einde gekomen; de (voor het seizoen gecorrigeerde) werkloosheid schiet omhoog van 5,8% naar 6,0%. De niet-gecorrigeerde werkloosheid stijgt zelfs op een krankzinnige manier; van 5,4% naar 6,2%. Alleen in januari 2004 is eerder een dergelijke stijging voorgekomen. Tegelijkertijd is het wel altijd zo dat de werkloosheid in januari scherp stijgt ten opzichte van december.
Marc Drees Het Amerikaanse Bureau of Labor Statistics (BLS) kwam vandaag met het werkloosheidcijfer voor de maand januari. En het was een verbijsterende cijfer; want de werkloosheid is ten opzichte van december 2011 wederom fors gedaald: van 8,5% naar 8,3%. En de Pavlov reflex van de beurzen in de VS en Europa was een ferme stijging. En dat terwijl de onderliggende cijfers ronduit dramatisch zijn. Want als je kijkt naar de arbeidsparticipatie dan is per direct duidelijk waarom de werkloosheid is gedaald:
Werkloosheid en arbeidsparticipatie VS, januari 2001 – januari 2012. Bron: BLS.
De arbeidsparticipatie is in januari namelijk ingestort; van 64,0% naar 63,7%. En dankzij deze ineenstorting is de werkloosheid gedaald naar 8,3%. De vraag is natuurlijk of de bijna 1,2 miljoen mensen die het hier betreft zich uit vrije wil uit de beroespbevolking hebben teruggetrokken. Of dat ze gewoon tot het steeds verder groeiende leger van discouraged workers moeten worden gerekend.
Marc Drees 
De werkloosheid in Euroland over november 2011 is naar boven bijgesteld van 10,3% naar 10,4%. En daarmee is de werkloosheid in december uitgekomen op hetzelfde niveau als november. Overigens is het bij dit cijfer gokken wat nou eigenlijk de werkloosheid in Griekenland is. De Griekse rapportage loopt twee maanden achter, is ongekend onbetrouwbaar en de werkloosheid in dat land is in de periode juni 2011 t/m september 2011 opgelopen van 17,2% naar 19,2%. Wat natuurlijk het ergste doet vermoeden voor de nog resterende maanden van 2011. En ongetwijfeld na vele correcties nog dichterbij het krankzinnig hoge werkloosheidnveau van Spanje zal komen te liggen. Maar dat gaat pas maanden na dato duidelijk worden…
Maar laten we naast Spanje ook Portugal niet vergeten. Want ook daar stijgt de werkloosheid zeer snel. Het land staat nu op een werkloosheid van 13,6%. Als je dan nog eens bedenkt dat de participatiegraad in deze landen relatief laag is dan kan je je bijna niet voorstellen wat de werkloosheidscijfers zouden zijn bij een participatiegraad zoals in Nederland of Duitsland. Gruwelijk…
Marc Drees Werkloosheid en arbeidsparticipatie hebben een soort inverse relatie met elkaar. Stijgt de werkloosheid dan is er in het algemeen een daling van de arbeidsparticipatie te zien; is de werkloosheid laag dan is er meestal een hoge arbeidsparticipatie. Dit is zeker geen wetmatigheid maar een logisch uitvloeisel van een ‘ademende’ arbeidsmarkt.
Maar in de VS is er iets anders aan de hand, zoals onderstaande grafiek duidelijk toont:
VS: Werkloosheid (linkeras) en arbeidsparticipatie (rechteras); 2001 – 2011. Bronnen: BLS, St. Louis Fed
Marc Drees De werkzame beroepsbevolking van Nederland vergrijst en dat lijkt iedereen grote zorgen te baren. Volstrekte paniekzaaierij; en al helemaal als je kijkt naar de ontwikkeling van de netto arbeidsparticipatie van 55-plussers. Althans volgens een rapport van Eurostat, die laat zien dat oudere arbeidskrachten in steeds grotere percentages aan het werk blijven:
Employment rates per age group, 2000 versus 2010. Bron: Eurostat
Marc Drees Waar de index van de American Staffing Association (ASA) het jaar 2011 positief eindigde, is diezelfde index het jaar negatief begonnen. Met de grootste week op week daling van de afgelopen vijf jaar waardoor de index weer onder de waarde van de vergelijkbare week in het voorgaande jaar terecht is gekomen. Krimp dus. Wat mogelijk betekent dat de positieve score eind vorig jaar slechts een eenmalige uitzondering was en dat de krimp van de uitzendindex gewoon doorgaat.
Uitzendindex VS, week 2, 2011 – week 1, 2012. Bron: ASA
Marc Drees Zomaar een grafiekje, omdat ik bezig was met een analyse van de Nederlandse arbeidsmarkt en deze grafiek toch wel zeer informatief vond. De ontwikkeling van de werkloosheid per kwartaal sinds 2001. Waarbij de gevoeligheid van de jeugdwerkloosheid voor recessies meteen zeer duidelijk wordt. Jongere arbeidskrachten zijn een slachtoffer van slechtere economische omstandigheden. Met op dit moment dus alweer een werkloosheid van ruim boven de 10%. Hoewel opvallend genoeg de jeugdwerkloosheid nog ver onder de piek van 2010 ligt. Maar dat kan nog veranderen in de komende tijd…
Werkloosheid per leeftijdsgroep, Q1 2001 – Q3 2011
Marc Drees Is er echt iemand de onzin uit de VS wenst te geloven over herstel van economie en arbeidsmarkt? Dan raad ik deze persoon aan om even naar onderstaand plaatje te kijken. Want de grafiek laat de participatiegraad van de Amerikaanse beroepsbevolking zien. Die overigens sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw nog niet zo laag is geweest. En die sinds de financiele crisis slechts een dalende trend heeft laten zien.
Met als simpele wet der communicerende vaten: hoe lager de participatiegraad, des te lager de werkloosheid. En de participatiegraad staat nu dus op het laagste punt sinds het uitbreken van de financiele crisis. Als de regering de participatiegraad nog verder weet te verlagen is er binnenkort helemaal geen werkloosheid meer! Lang leve het herstel van de VS…
Participatiegraad Amerikaanse beroepsbevolking, 2001 – 2011. Bron: Bureau of Labor Statistics
Marc Drees 
De werkloosheid in Euroland is in november op hetzelfde niveau gebleven in vergelijking met vorige maand. Een ongeloofwaardige constatering gezien de stijgende werkloosheid bij grote landen als Frankrijk en Spanje die slechts deels gecompenseerd wordt door de dalende werkloosheid in Duitsland. Waarmee de tweedeling in Europa overigens treffend geillustreerd wordt…
Duitsland is het enige lichtpuntje, maar voor dit land rest slechts de vraag wanneer de werkloosheid weer gaat stijgen. Tenslotte zal ook hier de exportmachine fors gaan haperen met een zich verdiepende Europese recessie. En daarmee zal ook Duitsland haar uitzonderlijke status gaan verliezen.
