Het is onverwacht vroeg tijd voor een aflevering van de Jubelindex*, normaliter een eens in het kwartaal maar nu al na afloop van de maand februari. En dat alles vanwege de nogal lang voortdurende onduidelijkheid met betrekking tot het online vacaturevolume en de grote impact op de Jubelindex. Het lijkt me goed om eens even stil te staan bij de volgende als/dan redenering:
Als we het online vacaturevolume negeren, hoe ziet de Jubel/Misère- index er dan uit?
De Jubel/Misère-index is op dit moment opgebouwd uit maar liefst acht cijferreeksen*. En die negen reeksen tezamen geven dit beeld:
Misere-index & Jubelindex, (2008 = 0%), januari 2008 – januari 2023
Een fraaie curve met een een zeer sterke Misère-fase in het eerste deel van de grafiek met duidelijke overgang van misère naar jubel rond 2017 en een voortgaande zeer sterke jubelfase in het tweede deel van de grafiek. Alleen, dat tweede deel van de grafiek geeft mij al jaren een chronische hoofdpijn. Want de groei van de economie was niet zodanig dat een explosieve stijging van de Jubelindex kon worden verklaard.
Tijd voor een nader onderzoek, te beginnen met de cijfers van de consumentenmarkt
Consumentenmarkt
De ontwikkeling van de cijferreeksen van de Nederlandse consumentenmarkt ziet er als volgt uit:
Consumentenmarkt: procentuele verandering , 12-maands voortschrijdend maandgemiddelde, (2008 = 0%), januari 2008 – januari 2023
De gezondheid van de Nederlandse consumentenmarkt is gebaseerd op:
de prijsontwikkeling van bestaande koopwoningen (Kadaster),
het aantal verkochte woningen (Kadaster),
het aantal verkochte nieuwe auto’s (ACEA),
de index voor retail non-food (CBS).
We zien een redelijk gemixed beeld, met een sterke groei van de prijs van koopwoningen en een iets minder sterke daling van het aantal autoverkopen. De ontwikkeling van het aantal verkochte woningen en die van de retail non-food sector zitten beide rond een nulgroei. Dit alles bij elkaar levert voor de consumentenmarkt op dit moment een lichte groei op van ongeveer 7% ten opzichte van 2008 (vóór de financiële crisis).
In dit deel van de Jubelindex is dus geen enkele verklaring te vinden voor het sterke positieve sentiment van de Jubelindex. Dus is het tijd om de arbeidsmarkt aan een nader onderzoek te onderwerpen.
Arbeidsmarkt
De ontwikkeling van de cijferreeksen van de Nederlandse arbeidsmarkt zien er als volgt uit:
Arbeidsmarkt: procentuele verandering, 12-maands voortschrijdend maandgemiddelde (2008 = 0%), januari 2008 – januari 2023
De gezondheid van de Nederlandse arbeidsmarkt is gebaseerd op een vier cijferreeksen:
het aantal vacatures (van Jobfeed (Textkernel)),
het aantal faillissementen (Faillissementen.com),
de uitzendindex (ABU),
de werkloosheid (CBS).
Nou, het is in één oogopslag duidelijk waar de oorzaak van de buitensporig sterke Jubelindex gezocht moet worden: de ontwikkeling van het online vacaturevolume. En dat terwijl Textkernel in de afgelopen maanden meerdere aanpassingein heeft gedaan binnen Jobfeed om zoveel mogelijk onterechte vacatures te elimineren.
Maar wat nu? Alleen het CBS als bron van vacatures gebruiken? Terwijl bekend is dat het CBS de online vacaturevolume onderschat? Of de potentiële overschatting van Textkernel nivelleren door haar data en die van CBS bij elkaar op te tellen en vervolgens te delen? Dat laatste is misschien zo gek nog niet en levert het volgende plaatje op:
Arbeidsmarkt: procentuele verandering, 12-maands voortschrijdend maandgemiddelde (2008 = 0%), januari 2008 – januari 2023 (CBS + Textkernel/2)
Dat ziet er al een stuk beter uit, maar nog steeds is de trendlijn van vacatures sinds 2017 volledig losgejubeld van alle andere trendlijnen. De combinatie van alle reeksen tezamen geeft overigens ook al een geloofwaardiger beeld:
Misere-index & Jubelindex, (2008 = 0%), januari 2008 – januari 2023 (CBS + Textkernel/2)
Maar is hiermee nu de kou uit de lucht? Ik vind eerlijk gezegd van niet; het middelen van de twee cijferreeksen (CBS en Jobfeed) is tenslotte een nogal holenmens-achtige remedie voor het probleem. Misschien is het beter om de cijferreeks van het online vacaturevolume helemaal te negeren bij het berekenen van de Jubelindex.
Wat voor effect heeft een dergelijke ingreep op de grafiek?:
Misere-index & Jubelindex, (2008 = 0%), januari 2008 – januari 2023 (geen vacatures)
Zooo… dit hakt er in. De Jubelindex is bijna anemisch, terwijl de Misère-index nauwelijks is veranderd. Dat geeft maar eens aan hoezeer de Jubelindex drijft op het online vacaturevolume, ook al doen er in totaal maximaal negen cijferreeksen in mee. Waardoor het vacaturevolume zo’n onevenredige impact heeft is wel duidelijk, maar wat de onderliggende oorzaken van die extreme groei zijn, is nog niet met zekerheid vast te stellen. Het kan een artefact zijn, met name in de aggregatie van vacatures door Jobfeed, of de schaarste aan personeel en de daardoor grotere wervingsinspanningen van bedrijven en instellingen.
Ik weet het niet, maar ik weet wel dat ik voortaan de Jubelindex zonder vacaturereeksen ga berekenen. Het kan tenslotte niet zo zijn dat een index gebaseerd op negen cijferreeksen vooral de resultaten van slechts één cijferreeks zo sterk laat meewegen.
*De jubelindex is een indicatie van de gezondheid van de Nederlandse consument en de Nederlandse werknemer op basis van de volgende cijferreeksen:
- de prijsontwikkeling van bestaande koopwoningen (Kadaster),
- het aantal verkochte woningen (Kadaster),
- het aantal verkochte nieuwe auto’s (ACEA),
- de index voor retail non-food (CBS),
- het aantal vacatures van het CBS,
- het aantal vacatures van Jobfeed (Textkernel),
- het aantal faillissementen (Faillissementen.com),
- de uitzendindex (ABU),
- de werkloosheid (CBS).